توضیحات کاخ سفید در مورد گنبد آهنین آمریکایی
آمریکا قصد دارد با تهدیدهای در حال شکل گیری موشک های بالستیک، هایپرسونیک، کروز و سایر حملات هوایی پیشرفته مقابله کند. به نوعی ترامپ به دنبال تکمیل پروژه جنگ ستارگان ریگان است. پروژه ریگان در زمان خود موجب پیشرفت انواع فناوری ها شد اما در نهایت به سبب پرهزینه بودن رها شد. از سوی دیگر با خروج آمریکا از معاهده ضدبالستیک در سال ۲۰۰۲، آمریکا دست به توسعه نسبتا محدود دفاع ضدموشکی زد. آمریکا به دنبال آن است که بتواند با نسل جدید سلاح های راهبردی که توسط رقبای آمریکا توسعه داده شده، مقابله کند. این مقابله هم در مورد موشک های مختلف و هم در مورد پدافندهای یکپارچه صدق می کند. ایده پشت سر این توسعه موشکی نیز «صلح از موضع قدرت» است. همچنین آمریکا به دنبال تقویت توان ضربه دوم نیز هست. آمریکا به دنبال رهگیری موشک ها در فاز صعود و حتی در فضا است و حسگرها و رادارهای مورد نیاز را توسعه خواهد داد و در فضا نصب خواهد کرد. در فرمان اجرایی گنبد آهنین نیز همکاری های دوجانبه و چندجانبه در زمینه دفاع موشکی پیش بینی شده و متحدان آمریکا هم به امکانات ضدموشکی مسلح می شوند.[۱]
این سامانه قرار است به شکل بومی در آمریکا ساخته شود و صرفا تشابه اسمی با گنبد آهنین اسرائیل دارد. گنبد آهنین اسرائیل برای اهداف با برد پایین است در حالی که نوع آمریکایی قرار است هایپرسونیک و بالستیک هم در کنار کروز سرنگون کند و با انواع تهدیدات هوایی پیشرفته مقابله کند. اگرچه در چارچوب دیده شده برای همکاری با متحدان، ممکن است اسرائیل هم به نوعی خود را در این پروژه داخل کند.[۲]
برنامه ریزی برای مطالعات مربوط به گنبد آهنین آمریکایی و مقابله با روسیه و چین
وزیر دفاع آمریکا از روز صدور فرمان اجرایی در ۲۷ ژانویه ۲۰۲۵، ۲ ماه وقت دارد تا برنامه ای برای ساختار، موارد لازم و برنامه اجرایی را تقدیم رئیس جمهور کند. رهگیری و انهدام موشک های زمین به زمین کروز که در ارتفاع پست پرواز می کنند که تشخیص آن ها با رادار دشوار است از دیگر اهداف آمریکا است. هم اینک آمریکا بیشتر روی تهدید سرزمین اصلی از جانب کره شمالی و ایران متمرکز است و این فرمان، این موضوع را تغییر خواهد داد. توسعه رهگیرهای تازه در این بین اهمیت زیادی دارد. آمریکا به دنبال آن است که توانایی ضدموشکی در برابر روسیه و چین را نیز تقویت کند. توسعه حسگرهایی که در فضا مستقر شوند تا به آمریکا امکان دهند موشک ها را در فاز صعود هدف قرار دهد نیز مورد توجه آمریکا است. این اقدام آمریکا می تواند منجر به رقابت تسلیحاتی فضایی با چین و روسیه شود و فضا را نظامی سازی کند.[۳]
هزینه ها و شرکت های دخیل احتمالی در گنبد آهنین آمریکایی
بسیاری از این موارد مبتنی بر سند بازنگری دفاع موشکی سال ۲۰۲۲ که در دولت بایدن منتشر شد، است. سنا به دنبال آن است که ۱۰.۴ میلیارد دلار به بودجه سال ۲۰۲۶ آژانس دفاع موشکی آمریکا بیفزاید و ۱۹.۵ میلیارد دلار هم به بودجه سال ۲۰۲۵ این آژانس بیفزاید تا این پروژه پیشرفت کند.[۴] پیش بینی می شود این سپر ضد موشکی نیاز به ماهواره های زیادی خواهد داشت که برای ایلان ماسک سودآوری دارد. از آنجا که ساخت و استقرار رهگیرهای زمینی در مقیاس بالا به سبب بزرگی آمریکا دشوار است، احتمالا آمریکا به دنبال ساخت و استقرار شبکه ای از ماهواره ها به همین منظور، در فضا خواهد رفت. هم اینک استارلینک ۶۹۹۸ ماهواره در فضا دارد و عملا ماسک و اسپیس ایکس توانایی استقرار تعداد بالایی ماهواره در فضا را دارد. پیش بینی می شود گنبد آهنین آمریکایی به ۱۵۰۰ ماهواره نیاز داشته باشد. هر ۳ ماهواره می توانند برای سرنگون کردن یک قاره پیما به کار روند.[۵]
علائوه بر اسپیس ایکس احتمالا شرکت های رایتون، نورثتروپ گرومن و لاکهید مارتین نیز قراردادهای قابل توجهی نصیبشان خواهد شد. به ویژه آنکه هم اینک لاکهید توان سرنگون کردن موشک کروز با لیزر را دارد. اما سامانه های موشکی فعلی که آمریکا استفاده می کند برای رهگیری و نابود کردن موشک های روسی و چینی به اندازه کافی مناسب نیستند و بازدارندگی در برابر چین و روسیه از راه نابودی متقابل تامین می شود. اما گنبد آهنین می خواهد توان مقابله با موشک های متعدد و پیشرفته را داشته باشد و حتی موشک ها را قبل از شلیک از کار بیندازد و از توان سایبری و پالس الکترومغناطیسی هم استفاده کند.[۶]
واکنش روسیه به گنبد آهنین آمریکایی، ناخرسندی از توسعه توان ضربه دوم آمریکا
طرح گنبد آهنین آمریکا توسط روسیه محکوم شده و روسیه معتقد است آمریکا درصدد است فضا را نظامی سازی کند. مسکو معتقد است آمریکا با این گنبد در حال به هم زدن توازن هسته ای و هموار کردن تقابل نظامی در فضا است. روسیه معتقد است این اقدام آمریکا برای تضعیف بازدارندگی هسته ای چین و روسیه است. چرا که این گنبد توانایی ضربه دوم آمریکا را تقویت می کند.[۷] رهگیرها زمینی کنونی آمریکا در کالیفرنیا و آلاسکا ۴۴ فروند هستند که برای مقابله با امواج موشکی کوچک تعبیه شده‌اند. اما در برابر کروزها و هایپرسونیک های هسته ای کارایی چندانی ندارند. به ویژه آنکه چین و روسیه در حال ساختن موشک های هایپرسونیک بهتری هستند که مانورپذیرتر هستند.[۸] به نظر می رسد مسیر تحولات به گونه ای است که به سمت نظامی شدن فضا می رود.[۹]
تقویت بازدارندگی آمریکا اعم از سلبی و اجباری و تغییر چرتکه راهبردی چین و روسیه
آمریکا تاکنون روی بازدارندگی هسته ای حساب می کرد تا در برابر چین و روسیه بازدارندگی ایجاد کند. اما گنبد آهنین می تواند جلوی اشباع شدن دفاع موشکی آمریکا را بگیرد و حتی توان ضربه اول به آمریکا بدهد. طرفداران گنبد آهنین معتقدند در صورت جنگ با چین بر سر تایوان، چنین گنبدی لازم است تا جلوی حمله فرضی چین به کالیفرنیا، هاوایی، گوام و حتی تگزاس را بگیرد و برای آمریکا بازدارندگی ایجاد کند. ایده اصلی نیز مبتنی ساخت دفاع ضدهوایی و ضدموشکی یکپارچه است که در آمریکا حمایت فراجناحی دارد.[۱۰] در این مسیر آمریکا از تجربیات اسرائیل در ساخت گنبد اهنین نیز احتمالا استفاده خواهد شد.[۱۱] برخی تحلیل ها حاکی از آن است که این گنبد می تواند جلوی زورگویی هسته ای چین و روسیه و کره شمالی را بگیرد اما در عین حال باعث کلید خوردن رقابت تسلیحاتی سه جانبه ای شود. به ویژه آنکه دکترین هسته ای روسیه تغییر کرده و روسیه می تواند در پاسخ به حمله ای متعارف، حمله ای هسته ای کند. بنابراین آمریکا به دنبال تاثیر روی چرتکه راهبردی رقبایش است. به ویژه آنکه پیمان استارت نو نیز حدود یکسال دیگر در فوریه ۲۰۲۶ منقضی می شود. روسیه نیز معتقد است گنبد آهنین آمریکایی چشم انداز کاهش سلاح های هسته ای راهبردی را از بین می برد. چرا که هرچه آمریکا پدافند بهتری بسازد روسیه و چین نیز به دنبال آفند بهتر خواهند رفت.[۱۲]
نظامی شدن فضا
ساخت این سپر موشکی با مساله رقابت با قدرت های بزرگ یعنی چین و روسیه توام است و این رقابت در سند راهبردی دفاعی ملی آمریکا در سال ۲۰۱۸ مورد تاکید قرار گرفته بود. کارشناسان امیدوارند بودجه گنبد آمریکایی از محل کاهش بودجه نوسازی هسته ای تامین نشود و بودجه ای جدا بگیرد. آمریکا پیشتر نیز حسگرهای لازم برای رصد شلیک موشک های مختلف را در فضا قرار داده بود اما این بار صحبت از حسگرهایی است که بتوانند به هدف قرار دادن موشک ها کمک کنند. به ویژه آنکه حوزه فضا در حال نظامی شدن است و آمریکا به دنبال هدف قرار دادن موشک هایی است که علیه سرزمین یا دارایی هایش در فضا تهدید ایجاد می کنند. فناوری های جدید هم این کار را ممکن کرده و هم توان مالی بیشتری برای بودجه دادن برای چنین پروژه ای وجود دارد چرا که هزینه ساخت حسگرها نسبت به دوره ریگان پایین آمده است. آمریکا دست به تحقیق و توسعه بیشتر در این مورد خواهد زد. بنابراین سامانه های موشکی کنونی آمریکا در کالیفرنیا و آلاسکا توسعه خواهند یافت و آمریکا توان ضربه دوم خود را هم گسترش خواهد داد. اروپا هم به شراکت با آمریکا در این مساله علاقه نشان خواهد داد. آمریکا به دنبال آن است که آستانه حمله را بالا ببرد و باجگیری از طریق تهدید به حمله را به حداقل برساند و بازدارندگی ایجاد کند و همزمان نوسازی هسته ای را دنبال کند.[۱۳]
[۱] https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/01/the-iron-dome-for-america/
[۲] https://www.timesofisrael.com/trump-signs-executive-order-to-develop-american-made-iron-dome-missile-shield/
[۳] https://www.defensenews.com/pentagon/2025/01/29/trumps-missile-shield-marks-shift-in-homeland-defense-strategy/
[۴] https://www.defensenews.com/space/2025/02/12/space-development-agency-launches-study-on-trumps-iron-dome-order/
[۵] https://www.motherjones.com/politics/2025/02/elon-musk-trump-iron-dome-space-x-payday-spacex-missle-defense/
[۶] https://www.businessinsider.com/trump-iron-dome-for-america-plan-for-next-generation-shield-2025-1
[۷] https://www.reuters.com/world/russia-condemns-trump-missile-defence-shield-plan-accuses-us-plotting-militarise-2025-01-31/
[۸] https://www.defenseone.com/technology/2025/01/trumps-iron-dome-america-plan-would-put-weapons-space-big-cost/402630/
[۹] https://www.businessinsider.com/trump-iron-dome-for-america-plan-for-next-generation-shield-2025-1
[۱۰] https://foreignpolicy.com/2025/02/05/trump-reagan-missile-defense-star-wars-iron-dome/
[۱۱] https://responsiblestatecraft.org/trump-iron-dome/
[۱۲] https://www.voanews.com/a/analysts-american-iron-dome-reduces-nuclear-coercion-but-drives-arms-race/7963461.html
[۱۳] https://www.csis.org/events/what-iron-dome-america
