همزمان با آغاز به کار دولت دوم ترامپ، کنشگران مختلف در غرب آسیا تلاش می‌کنند تا به این سوال راهبردی پاسخ بدهند که سیاست‌های منطقه‌ای کاخ سفید تا چه میزان ادامه سیاست خارجی دولت نخست ترامپ است و تا چه میزان دستخوش تحول می‌شود. سیاست ترامپ در قبال گروه‌های کردی از جمله موضوعاتی است که در سایه‌ای از ابهام و تردید قرار دارد. هرچند اتخاذ و اجرای هر سیاستی از متغیرهای ناشناخته و پیش‌بینی‌نشده فردی و محیطی تاثیر می‌پذیرد اما حتی اگر عدم قطعیت‌ها را هم کنار بگذاریم، مولفه‌های موثر بر سیاست دولت دوم ترامپ در قبال کردها در تناقض قابل ملاحظه‌ای به سر می‌برد. علاوه بر تجربه زیسته دولت اول ترامپ در قبال مسئله کردی، بخش مهمی از تناقض مذکور از این واقعیت نشات می‌گیرد که میان رویکرد شخص رئیس جمهور و برخی از اعضای متنفذ دولتش از یک طرف و بخش مهمی از سیاستمداران و اندیشکده‌های محافظه‌کار از طرف دیگر نسبت به مسئله کردی و پیوند آن با منافع آمریکا تعارض وجود دارد.
رویکرد دونالد ترامپ نسبت به مسئله کردها
رویکرد رئیس جمهور آمریکا نسبت به مسئله کردها را می‌توان با استناد به اظهارات و همچنین عملکردش در دولت نخست خود تبیین کرد. مجموع سیاست‌های ترامپ در دولت اولش رویکرد حمایتگرایانه از کردها نبود و حتی برخی از اقدامات مهم این دولت در تعارض با منافع کردهای سوریه و عراق قرار گرفت. اولین تعارض در سال ۲۰۱۷ و در جریان همه‌پرسی استقلال کردستان اتفاق افتاد؛ ترامپ از مطالبه اقلیم کردستان عراق برای استقلال حمایت نکرد. دومین تعارض در سال ۲۰۱۹ رخ داد وقتی ترامپ علی‌رغم مخالفت برخی از مقامات ارشد کابینه خود اعلام کرد که می‌خواهد نیروهای نظامی آمریکا را از شمال سوریه خارج کند. هرچند در نهایت ترامپ تعدادی از نظامیان آمریکا را در خاک سوریه حفظ کرد اما همزمان به ترکیه برای حمله نظامی علیه کردها در این سال چراغ سبز نشان داد.[۱] ترامپ همچنین در دولت اول خود نشان داد که کردها را متحدی راهبردی برای آمریکا تلقی نمی‌کند. وی بیشتر معتقد بود که کردها از آمریکا به نوعی سوءاستفاده می‌کنند اما در کنار واشنگتن (مثلاً در جنگ نرماندی) نجنگیدند.[۲] بنابراین ترامپ شخصاً اولاً کردهای شمال سوریه را متحدی راهبردی برای آمریکا تلقی نمی‌کند، ثانیاً سوریه را مرکز ثقلی برای منافع حیاتی آمریکا نمی‌داند، و ثالثاً اراده این را دارد که به حمایت‌های مستقیم و غیر مستقیم آمریکا از این گروه‌ها پایان دهد.
روابط حسنه ترامپ با اردوغان و تاثیر آن بر سیاست ترامپ نسبت به کردها
درک دقیق‌تر سیاست احتمالی ترامپ در قبال مسئله کردها مستلزم بررسی سیاست این دولت نسبت به سایر کنشگران موثر بر مسئله کردی است. به بیان دیگر، با توجه به تخاصم ترکیه و کردها، نمی‌توان رویکرد و سیاست احتمالی ترامپ در قبال کردها را بدون درک روابط ترامپ و اردوغان تبیین کرد. دونالد ترامپ هم در دولت اول خود و هم بعد از پیروزی در انتخابات ۲۰۲۴ نشان داد که روابط حسنه‌ای با شخص رجب طیب اردوغان دارد.[۳] علاوه بر شخص رئیس جمهور، ایلان ماسک هم نیز روابط مناسبی با اردوغان و ترکیه دارد.[۴] هرچند در مجموع تعداد افراد حامی ترکیه و اردوغان در دولت دوم ترامپ به مراتب محدودتر و کمتر از حامیان کردها و منتقدان آنکارا است. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا روابط حسنه اردوغان با ترامپ و ماسک به نفع یا زیان کردها خواهد بود. در این مرحله نمی‌توان پاسخ قاطعانه و روشنی به این پرسش داد بلکه صرفاً می‌توان دو گزاره احتمالی را مطرح کرد.
از یک طرف، سیاستمداران کرد با اینکه نگران اقدامات احتمالی دولت ترامپ به زیان خود هستند (از جمله خروج از شمال سوریه) اما همزمان امیدوارند که بتوانند از حسن روابط میان دو رئیس جمهور به نفع خود بهره ببرند. این کردها امید دارند که رئیس جمهور آمریکا از روابط شخصی خود با همتای ترک خود برای جلوگیری از تحرکات نظامی آنکارا در شمال سوریه استفاده کند.[۵] از طرف دیگر، این احتمال هم به قوت خود باقی است که ترامپ مجدداً مسیر خروج نظامیان آمریکا از شمال سوریه را دنبال کند. با توجه به اظهارات ترامپ در تعریف از قدرت و ظرفیت ارتش ترکیه، برخی از تحلیلگران آمریکا حتی این برداشت را دارند که ممکن است رئیس جمهور آمریکا بخواهد مسئولیت مبارزه با تروریسم در سوریه را برعهده آنکارا بگذارد. تصمیمی که انتظار می‌رود با مخالفت‌ها و انتقادهای بسیاری در داخل آمریکا مواجه شود. از جمله استیون کوک (کارشناس مسائل غرب آسیا در «شورای روابط خارجی») تاکید می‌کند هیچ کس نسبت به تعهد واقعی ترکیه به مبارزه با گروه‌های تروریستی باور ندارد. از طرف دیگر، ترکیه سابقه روشنی درباره حمایت از گروه‌های جهادی در سوریه دارد.[۶]
بنابراین در این مرحله قاطعانه نمی‌توان گفت روابط حسنه ترامپ و اردوغان الزاماً به زیان کردها تمام خواهد شد. به ویژه آنکه در ارزیابی برخی از تحلیلگران اینکه روابط میان آنکارا و واشنگتن به روابط شخصی روسای جمهور تقلیل پیدا می‌کند، حتی می‌تواند بیشتر منجر به بی‌ثباتی بشود. در دولت بایدن روابط میان روسای جمهور آمریکا و ترکیه گرم نبود اما دیپلماسی پایدار و فشرده‌ای در سطوح پایین‌تر ادامه داشت. برخی از تحلیلگران انتظار دارند که این روند در دولت دوم ترامپ تغییر کند. در حالیکه روابط شخصی میان ترامپ و اردوغان حسنه است اما دیگر یک تعامل نهادی با ثبات نیست. به ویژه آنکه بدنه اصلی مقامات ارشد کابینه و مدیران میانی دولت ترامپ در مجموع رویکردی انتقادی نسبت به ترکیه و سیاست‌های اردوغان دارند.[۷]
رویکرد سیاستمداران «اولویت‌گرا» در دولت ترامپ نسبت به کردها
علاوه بر ترامپ، طیفی از سیاستمداران و استراتژیست‌ها در دولت دوم وی حضور دارند که می‌توانند رویکرد رئیس جمهور برای کاهش حمایت از کردها را تقویت کنند. این سیاستمداران که در طیف جمهوری‌خواهان «اولویت‌گرا» قرار می‌گیرند، تهدید اصلی آمریکا را چین می‌دانند. البریج کولبی (نامزد برای پست معاون وزیر دفاع در امور سیاست‌گذاری) از جمله این افراد است. جی‌دی ونس (معاون رئیس جمهور) را هم می‌توان در زمره این سیاستمداران تعریف کرد که در چارچوب سیاست «اولویت‌گرایی» به دنبال کاهش مداخلات نظامی خارجی آمریکا هستند. این دو سیاستمدار اظهارات مشخص چندانی درباره مسئله کردی نداشتند اما دیدگاه کلی آنان بر کاهش مداخله مستقیم نظامی آمریکا در منطقه کم اهمیت‌تری مثل غرب آسیا و حمایت بیشتر از ائتلاف‌های منطقه‌ای برای حل بحران‌ها تاکید می‌کند. نکته مهم اینجا است که وقتی سیاست خارجی آمریکا بیشتر بر تقویت روابط و همکاری با دولت‌های هم‌پیمان در منطقه (به جای بازیگران غیر دولتی) تاکید کند، گروه‌های کردی هم احتمالاً به حاشیه می‌روند. وقتی جایگاه راهبردی گروه‌های غیر دولتی و مناطق نیمه مستقل در سیاست خارجی آمریکا کاهش پیدا کند، واشنگتن منابع کمتری هم به آنان اختصاص می‌دهد.[۸]
نگاه انتقادی افراد متنفذ دولت ترامپ نسبت به ترکیه و رویکرد حمایتگرایانه نسبت به کردها
اغلب مقامات ارشد و متنفذ از جمله وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی ترامپ از حامیان سرسخت کردها و از منتقدان سیاست‌های ترکیه هستند. همین امر، نخستین پیچیدگی را به سیاست احتمالی دولت دوم ترامپ در قبال کردها می‌دهد چون تعارض قابل ملاحظه‌ای در رویکرد شخصی ترامپ و ادراک سیاسی اولویت‌گرایان با سایر مقامات ارشد کابینه وجود دارد. در دولت اول تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای نظامی آمریکا از شمال سوریه منجر به استعفای دو تن از مقامات ارشد (یعنی ژنرال متیس به عنوان وزیر دفاع و برت مک‌گورک به عنوان نماینده ویژه آمریکا در ائتلاف ضد داعش) شد. برخی از مقامات ارشد و متنفذ دولت دوم ترامپ از جمله روبیو (وزیر خارجه) و مایکل والتز (مشاور امنیت ملی) از حامیان قدیمی و سرسخت کردها هستند. آنان علاوه بر آنکه سابقه انتقادهای رسمی از ترکیه و اردوغان را در کارنامه خود را دارند، با تصمیم ترامپ برای خروج نظامیان آمریکا از سوریه نیز صراحتاً مخالفت کردند. به همین دلیل هم برخی منابع و تحلیلگران استدلال می‌کنند، حضور این افراد در کابینه ترامپ احتمالاً بهبود روابط میان ترکیه و آمریکا را با چالش‌هایی مواجه کند. در واقع حضور این مقامات حامی کردها در دولت ترامپ منجر به نگرانی آنکارا است.
برخی از مقامات سابق ترکیه، وزیر خارجه دولت دوم ترامپ را یکی از قانون‌گذاران پیشگام آمریکا برای مقابله با اقدامات رجب طیب اردوغان می دانند؛ روبیو از یک طرف نگاهی انتقادی به سیاست‌های داخلی و خارجی اردوغان دارد. از طرف دیگر در دوران سناتوری خود همواره از کردها حمایت کرده است. روبیو از جمله مخالفان تصمیم دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۹ برای خروج نظامیان آمریکا از سوریه بود. در بیانیه‌ای که در آن زمان منتشر کرد، ادعا می‌کند که خروج نیروهای نظامی از شمال سوریه اشتباه بزرگی است که پیامدهای شدیدی فراتر از سوریه خواهد داشت. روبیو ادعا می‌کرد تصمیم به خروج از سوریه و تنها گذاشتن کردها منجر به این می‌شود که دشمنان آمریکا این کشور را به عنوان یک متحد غیر قابل اتکا در منطقه تثبیت کنند.[۹] روبیو در جلسه رسیدگی به صلاحیتش در مجلس سنا (برای تصدی منصب وزیر خارجه) مجدداً بر عدم رها کردن کردها تاکید کرد.[۱۰]
مایکل والتز (مشاور امنیت ملی) از اعضای کمیسیون کردی کنگره بود و به صورت سنتی از کردها حمایت کرده است.[۱۱] افراد دیگری همچون مورگان اورتگس (معاون فرستاده ویژه ترامپ در امور غرب آسیا) نیز به عنوان یکی از افراد تندرو و ضد ترکیه شناخته می‌شود. اورتگس همچنین از حامیان سرسخت کردها در شمال سوریه است که همواره بر ضرورت محافظت از کردها تاکید می‌کند.[۱۲] این سیاستمدار آمریکایی بعد از سقوط دولت اسد تاکید کرد که آمریکا باید از کردهای سوریه حمایت کند چون بزرگ‌ترین تهدید منبعث از سوریه این است که داعش خلاء قدرت در این کشور را پر کند.[۱۳] سیاستمدار دیگری که می‌تواند حلقه مخالفان ترکیه را تکمیل کند، اریک تراگر است. تراگر (از کارشناسان سابق «انستیتو واشنگتن») کارشناس اخوان المسلمین است. وی نگاهی انتقادی به اخوان‌المسلمین و کشورهای حامی آن یعنی ترکیه و قطر دارد. در مقابل از مصر حمایت می‌کند. هرچند در زمان نگارش این گزارش هنوز انتصاب وی به صورت رسمی اعلام نشده است اما انتظار می‌رود تراگر جانشین برت مک‌گورک در شورای امنیت ملی آمریکا باشد. البته مک‌گورک در دولت بایدن تحت عنوان هماهنگ‌کننده ارشد شورای امنیت ملی در امور غرب آسیا خدمت کرد اما تراگر با عنوان مدیر ارشد امور غرب آسیا و شمال آفریقا در کاخ سفید عمل خواهد کرد.[۱۴]
تاثیر هم‌پیمانان آمریکا بر تصمیم دولت دوم ترامپ درباره کردهای سوریه
برخی از هم‌پیمانان منطقه‌ای آمریکا (مانند اسرائیل، مصر و امارات) می‌توانند به نفع کردها بر ادراک دولت ترامپ تاثیر بگذارند. همانطور که منابع مختلف اسرائیلی و آمریکایی تاکید می‌کنند، حمایت از کردها یکی از ابزارهای فشار اسرائیل در برابر ترکیه محسوب می‌شود.[۱۵] باید به این موضوع توجه کرد که پویایی‌های ژئوپولیتیک غرب آسیا در مقایسه با ۸ سال گذشته که ترامپ وارد کاخ سفید شد، متفاوت شده است. با توجه به رقابت‌های میان اسرائیل و محور امارات-مصر با ترکیه-اخوان‌المسلمین، سیاستمداران تل‌آویو نمی‌توانند قدرت بلامنازع ترکیه را در همسایگی خود بپذیرند. اگر آمریکا به حمایت خود از کردها پایان دهد و دست ترکیه را برای تسلط بر شمال سوریه باز بگذارد، توازن قدرت در همسایگی اسرائیل به طور خاص و در غرب آسیا به طور عام به نفع آنکارا تغییر می‌کند. اسرائیل و هم‌پیمانان عربش یعنی امارات و مصر این موضوع را نمی‌پذیرند. به همین دلیل هم انتظار می‌رود که آنان برای تداوم حمایت آمریکا از کردها لابی کنند.
[۱] https://wpln.org/post/this-kurdish-nashvillian-supports-trump-the-reason-is-rooted-in-history/
[۲] https://www.theguardian.com/us-news/2019/oct/09/trump-syria-kurds-normandy
[۳] https://www.atlanticcouncil.org/blogs/turkeysource/what-the-us-turkey-relationship-will-look-like-during-trump-2-0/
[۴] https://www.bbc.com/news/av/world-us-canada-66847915
[۵] https://www.thefp.com/p/will-america-abandon-the-kurds-turkey-biden-trump
[۶] https://thedispatch.com/article/trump-the-kurds-and-a-new-syrian-reality/
[۷] https://x.com/hasimtekines/status/1855039220693278805
[۸] https://x.com/selim_kurdistan/status/1813537336308687216
[۹] https://www.rubio.senate.gov/rubio-statement-on-u-s-withdrawal-of-troops-from-syria/
[۱۰] https://www.voanews.com/a/syrian-kurds-look-for-continued-us-support-under-trump/7945249.html
[۱۱] https://www.kurdistan24.net/en/story/816436/pm-barzani-speaks-with-us-national-security-adviser-designate-mike-waltzlong-time-friend-of-the-kurds
[۱۲]https://x.com/KurdistanWatch/status/1875591054092554248
[۱۳] https://manage.rudaw.net/english/middleeast/04012025
[۱۴] https://www.jpost.com/health-and-wellness
[۱۵] https://jinsa.org/israel-vs-turkey-the-intensifying-middle-east-power-struggle/
