انتخابات سراسری اخیر در 10 مارس 2024 در پرتغال یک انحراف قابل توجه از وضعیت سیاسی معمول را نشان داد. پرتغال از جمله کشورهایی بود که همواره به عنوان استثنا در رشد راستگرایی افراطی اروپا شناخته میشد. بر اساس نتایج این انتخابات هیچ حزبی حائز اکثریت آرا نشد و بیشترین آرا نیز به راست میانه رسید.[1] با این حال حزب راست رادیکال چگا پیشرفت چشمگیری در این انتخابات داشته است. این حزب از یک کرسی در سال 2019 به 12 کرسی در سال 2022 و اکنون به 50 کرسی در یک پارلمان 230 نفره رسیده است. رشد چگا، دوقطبی دیرینه حزب سوسیالیست (پی اس) و حزب دموکرات اجتماعی (پی اس دی) را متلاشی کرده است و ساختار سیاسی این کشور اروپایی را تحت تاثیر قرار داده است. رشد چگا ناشی از تلاقی عوامل مختلفی از جمله احساس نوستالژی نسبت به گذشته کشور، نااميدي از رسوايي‌هاي فساد[2] که دولت‌هاي ملي و محلي را آلوده کرده است، و استفاده راهبردی و ماهرانه از رسانه‌های اجتماعی برای تقویت پیام و بسیج کسانی است که در انتخابات قبلی احساس می‌کردند نماینده ای در ساختار سیاسی ندارند. با این حال، این پدیده ریشه عمیقی در “جغرافیای نارضایتی” هم دارد. شیب تند پوپولیستی در اروپا بازتاب آنچه به عنوان “انتقام مکان‌های فراموش شده” شناخته شده است، می‌باشد. این عبارت به مکان‌هایی اشاره دارد که از توسعه اقتصادی محروم مانده‌اند و اشکال فزاینده‌ای از محرومیت و طرد اجتماعی طولانی مدت را نشان می‌دهند. در هسته اصلی خود، “جغرافیای نارضایتی” خشم جوامعی را که از پیشرفت اقتصادی عقب مانده‌اند، منعکس می‌کند. این امر به ویژه، خشم رو به افزایش ساکنان مناطق روستایی و شهرهای کوچک، که با رکود، کاهش خدمات عمومی و خصوصی و فرصت‌های محدود دست و پنجه نرم می‌کنند را بازتاب می‌دهد. پرتغال نیز از این روندهای جغرافیایی مصون نمانده است. پرتغال همچنان یکی از متمرکزترین کشورهای اروپا از نظر اقتصادی، زیرساخت‌ها و سیاسی است. چشم‌انداز اجتماعی-اقتصادی پرتغال نیز با نابرابری‌های منطقه‌ای عمیقی مشخص می‌شود، این مناطق پیرامونی از نظر سرمایه‌گذاری، زیرساخت‌ها و فرصت‌های شغلی عقب مانده‌اند و بنابراین محل حاصلخیزی برای پوپولیسم و ایدئولوژی‌های راست افراطی شده‌اند.
در یک مطالعه در سال 2021 مشخص شد که طرفداران چگا بیشتر در مناطق روستایی زندگی می کنند و نتایج انتخابات اخیر این الگو را تأیید کرد. پایگاه‌های اصلی این حزب مناطق روستایی و برخی شهرهای متوسط هستند، مکان هایی که احساس حاشیه‌نشینی و رهاشدگی عمیق ریشه دوانده است. با وجود رشد کلی در تمام شهرداری‌ها، چگا نتوانست در مراکز شهری پیشرفت چشمگیری داشته باشد و این امر توجه را به شکاف رو به رشد بین کانون‌های کلانشهری پرتغال و پیرامون آن جلب کرد.
در مناطق روستایی، رأی چگا از 10.92 درصد به 36.53 درصد از کل آرا رسید. چگا حتی در همه حوزه‌های انتخاباتی به جز براگانسا[3] نماینده پیدا کرده است. چگا از حزب سوسیالیست چپ گرا (پی اس) و ائتلاف دموکراتیک راست گرا (ای دی) در منطقه آلگارو[4] و در بسیاری از شهرداری‌های منطقه روستایی آلنتجو[5]، پیشی گرفت. تعجب آورتر اینکه، این حزب حتی در رای گیری خارج از کشور (با مشارکت قابل توجه مهاجران پرتغالی در سوئیس و لوکزامبورگ) نیز پیروز شد. در مقابل، چگا در شهرهای بزرگ عملکرد بسیار ضعیف‌تری داشت، به طوری که سهم آرای آن در پورتو، دومین شهر بزرگ پرتغال، کمتر از 10 درصد بود. اگرچه به نظر میرسد که سهم بزرگی از رای‌دهندگان چگا لزوماً با برنامه این حزب موافق نیستند، اما رای آنها شکلی از ابراز نارضایتی در برابر احزاب سنتی و شورش علیه وضع موجود است. مورد آلگارو نمونه بارزی از این موضوع است. این منطقه اصلی‌ترین قطب گردشگری پرتغال با تولید ناخالص داخلی سرانه بالاتر از میانگین ملی است. اما این منطقه همچنین دارای شکاف اجتماعی قوی و دستمزدهای پایین‌تر و نرخ فقر بالاتری نسبت به میانگین ملی است. این منطقه‌ای است که احساس می‌کند از سوی دو حزبی که کشور را اداره کرده‌اند، فراموش شده است و ساکنان آن چون احساس می‌کنند مشکلاتشان نادیده گرفته شده، به اعتراض، به حزب چگا روی آورده‌اند. افزایش 8.4 درصدی مشارکت رای‌دهندگان در انتخابات 2024 – که به ویژه رای‌دهندگان جوان را بسیج کرد – عامل کلیدی دیگری در موفقیت انتخاباتی چگا بود. حمایت قوی چگا در میان جوانان (به ویژه مردان جوان) بیانگر تمایل به تغییر و رد جریان سیاسی حاکم است و موثر بودن روایت‌های پوپولیستی در بسیج حمایت از بخش‌های ناامید جامعه را نشان می‌دهد. در نتیجه پرتغال دیگر یک مورد استثنایی در ساختار سیاسی اروپا نیست.[6]
[1] https://apnews.com/article/portugal-election-populist-radical-right-036bf49bf7d395be7b85e96b8b233a7c
[2] https://www.npr.org/2024/03/14/1238226873/portugal-election-uncertainty-far-right
[3] Bragança
[4] Algarve
[5] Alentejo
[6] https://blogs.lse.ac.uk/europpblog/2024/03/26/the-geography-of-discontent-and-the-rise-of-far-right-politics-in-portugal/
