موسسه استراتفور در گزارشی چشم‌انداز تحولات جهانی و منطقه‌ای در سال 2024 را مورد بررسی قرار داده است. در این گزارش ابتدا به چند مسئله مهم که در سطح جهانی می‌توانند روندهایی را تغییر دهند یا ایجاد کنند اشاره، و در بخش دوم مهم‌ترین روندها در مناطق مختلف جهان بررسی شده است.
روندهای جهانی
1. انتخابات آمریکا و تقابل ترامپ و بایدن
در این بخش با اشاره به این‌که احتمال پیروزی هر دو کاندید ریاست جمهوری آمریکا (ترامپ و بایدن) در انتخابات نوامبر 2024 آمریکا وجود دارد، به پیامدهای پیروزی هرکدام که میتواند سیاست‌های داخلی و خارجی آمریکا که نظام بین‌المللی را تحت تاثیر قرار دهد می‌پردازند.
بر اساس گزارش در صورت پیروزی بایدن پیش‌بینی‌شده روی گذار به سوخت‌های غیر فسیلی و مقابله با مسئله تغییرات اقلیمی تمرکز کند، به حمایت از اوکراین و اسرائیل و مقابله با روسیه و حماس ادامه دهد، در ارتباط با چین به ایجاد محدودیت روی بخش‌های تکنولوژیکی تمرکز و کمی روی روابط تجاری دوجانبه مثل تعرفه‌ها کار خواهد کرد؛ با تمرکز بر ناتو توسعه روابط با اروپا را پیگیری خواهد کرد و روی اختلافات با اتحادیه اروپا مثل تعرفه آلومینیوم و فولاد برای حل موانع تلاش خواهد کرد؛ از نظم جهانی قانون محور به‌ویژه نهادهای مستقر در آمریکا حمایت می‌کند و نرخ مالیات بر درآمد شرکت‌ها را به 28 درصد افزایش خواهد داد، و البته معافیت‌های مالیاتی دوره ترامپ که 2025 اتمام می‌یابد را تمدید می‌کند.
در مقابل اگر ترامپ پیروز شود به حمایت‌ها از اوکراین پایان می‌دهد و مذاکره برای رسیدن به توافق با روسیه برای پایان جنگ را اولویت می‌دهد؛ در ارتباط با چین اولویت را روی مسائل تجاری دوجانبه مثل تعرفه‌ها و کسری تجاری قرار خواهد داد و رقابت تکنولوژیک را در اولویت بعدی قرار می‌دهد، احتمالاً جنگ‌های تجاری جدیدی را علیه متحدان و شرکای آمریکا ازجمله کشورهای اروپایی راه‌اندازی خواهد کرد. مجدداً از توافقنامه پاریس خارج می‌شود و به اقدامات قانونی داخلی بایدن درزمینه محیط‌زیست و تعهدات بین‌المللی پایان خواهد داد، در ارتباط با ناتو بی‌میلی نشان می‌دهد که منجر به تحریک خودمختاری استراتژیک فرانسه خواهد شد. همچنین پیش‌بینی‌شده کاهش نرخ بهره در ایالات‌متحده شرایط برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی را برای کشورهای با درآمد اقتصادی متوسط مثل برزیل و مکزیک ایجاد خواهد کرد.
2. شاخص اسمی دلار آمریکا
در این بخش گزارش پیش‌بینی می‌کند با توجه به این‌که فدرال رزرو و بانک مرکزی اروپایی نرخ بهره را در سال 2024 افزایش نمی‌دهد و از طرف دیگر آمریکا قصد دارد محدودیت‌های جدی روی صادرات تکنولوژی به چین اعمال کند، دیگر کشورهای آسیایی مثل هند، مالزی ویتنام و کشورهای آسیای جنوب شرقی منتفع خواهند شد. از طرف دیگر چین به تأمین‌کننده‌های داخلی متکی، و فرآیند جدایی اقتصادی این کشور تقویت می‌شود، همچنین وابستگی شرکت‌های غربی به تأمین‌کنندگان غیر چینی افزایش می‌یابد.
گزارش همچنین پیش‌بینی می‌کند که اقتصاد چین در سال 2024 با کاهش رشد روبرو خواهد شد ولی نه به شکلی که منجر به بحران شود. رشد اقتصادی چین به‌احتمال زیاد بین 4 الی 5 درصد خواهد بود و اگر زیر 4 درصد باشد از راهکارهای سیاسی برای کمک به اقتصاد استفاده خواهند کرد. اگر این کاهش رشد اقتصادی اتفاق بیفتد کشورهای در حال توسعه و اقتصادی‌های درحال ظهور متأثر خواهند شد. اگر کاهش رشد اقتصادی چین با کاهش رشد اقتصادی آمریکا همراه شود کشورهای درحال توسعه و اقتصادی‌های در حال ظهور آسیب جدی خواهند دید. گزارش پاسخ احتمالی چین در صورت بحرانی شدن رشد اقتصادی را کاهش ارزش پول باهدف افزایش صادرات به اروپا و آمریکا می‌داند.
3. هوش مصنوعی
در ارتباط با هوش مصنوعی گزارش پیش‌بینی کرد که اتحادیه اروپا «قانون هوش مصنوعی اروپایی» خود را نهایی خواهد کرد و به الگویی برای قانون‌گذاری در سراسر جهان تبدیل خواهد شد؛ با این حال تاثیر محدودکننده‌ای روی توسعه این تکنولوژی تا پایان سال 2024 نخواهد داشت. در رابطه با آمریکا پیش‌بینی می‌کند قانون جدیدی تصویب نخواهد کرد و فعلاً بر اساس همان دستور اجرا هایی که دولت بایدن مطرح کرد پیش خواهند رفت و شرکت‌های پیشگام در هوش مصنوعی مطابق همین دستورات محصولات جدید خود را ارائه خواهند کرد هرچند که تأثیرات مخرب احتمالی آن در عرصه‌های مختلف وجود دارد.
مناطق
1. اوراسیا
اولین موضوعی که در ارتباط با اوراسیا مطرح شد جنگ اوکراین بود. گزارش پیش‌بینی کرد تا پایان 2024 هیچ‌کدام از دو طرف به دلیل محدودیت‌های منابع و نیروی انسانی به دستاورد مطلق دست پیدا نخواهند کرد. گزارش تأکید می‌کند محدودیت‌های سیاسی و مالی در غرب برای افزایش تولید تسلیحات به این معنی است که اوکراین فقط سلاح کافی برای ادامه دفاع از خود دریافت می‌کند نه انجام حملاتی که بتواند مسکو را به مذاکره ترغیب کند. بنابراین حمایت‌ها از اوکراین در غرب کاهش خواهد یافت و احتمال کمی دارد شاهد آتش‌بس یا شروع مذاکرات بین دو طرف باشیم. در ارتباط با تحولات داخلی روسیه نیز پیش‌بینی کرد تحکیم قدرت پوتین ادامه می‌یابد و او سرمایه‌گذاری در تولیدات نظامی و امنیتی را افزایش خواهد داد و هزینه‌های اجتماعی را برای مهار کسری بودجه قطع خواهد کرد، به‌نحوی‌که برای اولین بار از زمان فروپاشی شوروی است که بیش از یک‌سوم بودجه کشور صرف امور نظامی-امنیتی می‌شود.
موضوع دوم مورد بررسی گزارش در اوراسیا مسئله بحران آذربایجان و ارمنستان است. بر اساس پیش‌بینی گزارش احتمال رسیدن به توافق صلح وجود دارد ولی بازهم احتمال شروع درگیری یا جنگ کامل بین آذربایجان و ارمنستان وجود دارد، چراکه آذربایجان می‌خواهد دست برتر را به‌طور کامل نسبت به ارمنستان داشته باشد. هرچه از سال 2024 بگذرد و توافق حاصل نشود احتمال درگیری افزایش می‌یابد به‌ویژه در تابستان که شرایط برای جنگ تمام‌عیار برای آذربایجان فراهم می‌شود. کریدورهای شرق و غرب و جنوبی شمالی مهم‌ترین زمینه‌های درگیری احتمالی هستند که آذربایجان هنوز به خواسته‌های خود دست نیافته است.
2. آسیا پاسیفیک
در این بخش ابتدا به وضعیت اقتصادی چین تا پایان 2024 اشاره کرد. اول این‌که چین به حمایت‌های دولتی به‌ویژه در املاک و مستغلات ادامه خواهد داد ولی تأثیرات قابل‌توجهی نخواهد داشت چراکه مشکلات دیگری در رشد بدهی خواهد داشت. بنابراین رشد با سرعت کم ادامه پیدا می‌کند. گزارش اولویت‌های اقتصادی چین برای پنج سال آینده را کاهش ریسک مالی و ژئوپلیتیکی، خوداتکایی صنعتی و رسیدگی به نابرابری درآمدی می‌داند که هیچ‌کدام به بازگرداندن اعتماد تجاری خارجی این کشور کمک نمی‌کند. همچنان که محدودیت‌های اقتصادی که غرب در حال اعمال روی چین است و مقابله‌به‌مثل چین زنجیره تأمین را در چین کند و سرمایه‌گذاری‌های متنوع را از چین خارج می‌کند.
در ارتباط با تایوان پیش‌بینی شد نتیجه انتخابات که منجر به روی کار آمدن «لای چینگ ته» در تایوان شد محدودیت‌های اقتصادی و تجاری را از سوی چین علیه تایوان افزایش خواهد داد و همچنین چین تحرکات نظامی خود اطراف این جزیره را افزایش خواهد داد. در ارتباط با دو منطقه خطرناک دیگر در آسیا پاسیفیک یعنی دریای جنوبی چین و شبه‌جزیره کره نیز پیش‌بینی شد همانند تایوان خطرها افزایش خواهد یافت ولی نه به حدی که به جنگ منجر شود. گزارش همچنین پیش‌بینی کرد انتخابات در ژاپن، کره جنوبی و ایالات‌متحده میتواند شراکت سه‌جانبه آن‌ها را تضعیف کند، تهدیدات امنیتی در شبه‌جزیره کره و اطراف تایوان را تشدید کند و مانع از همکاری‌های مهم معدنی و فناوری این سه کشور شود.
3. خاورمیانه و شمال آفریقا
بحران در غزه اولین اولویت در بخش خاورمیانه و شمال آفریقا بود. گزارش پیش‌بینی کرد اسرائیل باوجود احتمال شورش، بی‌ثباتی منطقه‌ای، عقب‌نشینی دیپلماتیک و عدم اطمینان سیاسی داخلی، نوار غزه را اشغال خواهد کرد و تلاش می‌کند جایگزین غیرنظامی برای اداره غزه پیدا کند و تشکیلات خودگردان به دلیل پیگیری رویکرد دو دولتی شانس کمی باوجود دولت راست‌گرای نتانیاهو برای در دست گرفتن کنترل غزه خواهند داشت. حماس به حملات خود به اسرائیل ادامه خواهد داد ولی ایران و حزب‌الله لبنان به حماس اجازه حملات خطرناک که منطقه را به تنش کامل بکشاند نمی‌دهند. همچنین احتمال دارد حملات حماس به کرانه باختری و لبنان منتقل شود و در این مناطق تنش‌ها را با اسرائیل افزایش دهند. همچنین خشونت اسرائیل در غزه احتمال عادی‌سازی روابط با عربستان را کاهش و انتقاد امریکا از اسرائیل را افزایش خواهد داد. در داخل اسرائیل نیز عدم محبوبیت نتانیاهو افزایش می‌یابد و احتمال فروپاشی دولت آن تا پایان سال زیاد است.
در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران احتمال رسیدن به توافق تا پایان سال را با توجه به جنگ در غزه نامحتمل می‌داند، به‌ویژه که در این وضعیت احتمال تنش منطقه‌ای هم بالا است. در ارتباط با فعالیت غنی‌سازی ایران نیز هشدار داده تا پایان سال افزایش خواهد یافت و اسرائیل اگر از جنگ غزه خلاص شود فعالیت‌های مخفیانه خود علیه ایران را افزایش خواهد داد. ایران و دیگر گروه‌های مقاومت نیز به هدف قرار دادن کشتی‌های مرتبط با اسرائیل و دیگر اهداف برای کنترل اسرائیل ادامه خواهند داد.
4. اروپا
در ارتباط با اروپا ابتدا به تلاش‌های در جریان در اتحادیه اروپا در روابط با آمریکا و جنگ اوکراین اشاره شد. گزارش پیش‌بینی کرد اتحادیه تلاش می‌کند همکاری و هماهنگی قوی خود با واشینگتن را پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا افزایش دهد. دو محور اصلی که اتحادیه اروپا از طریق آن تلاش می‌کند این همکاری و هماهنگی را افزایش دهد یکی کاهش و احتیاط بیشتر در روابط با چین و دوم وحدت و هماهنگی در جنگ اوکراین است. تا پایان 2024 خستگی جنگ در میان مردم و سیاست‌گذاران اروپایی افزایش می‌یابد، که برخی از کشورهای اتحادیه اروپا را به انتقاد آشکارتر از حمایت نظامی از اوکراین سوق می‌دهد. ارسال تسلیحات نظامی به اوکراین ادامه خواهد یافت، اما ماهیت کمک‌ها تغییر می‌کند و با تمام شدن ذخایر کشورها از حجم آن کاسته می‌شود. نفوذ فزاینده احزاب راست افراطی در سراسر کشورهای عضو، دستیابی به اجماع اتحادیه اروپا در مورد موضوعاتی مانند گسترش مهاجرت و آب‌وهوا را پیچیده خواهد کرد.
گزارش در ارتباط با کشورهای بزرگ اروپایی اختلافات سیاسی داخلی را پیش‌بینی کرد. در آلمان و ایتالیا اختلافات درون ائتلافی و در فرانسه اختلاف بین دولت و مجلس بیشتر قابل‌توجه خواهد بود. به‌طور خاص عملکرد قوی راست افراطی در انتخابات اتحادیه اروپا را محتمل می‌داند که میتواند فشار بیشتری بر رئیس‌جمهور امانوئل مکرون وارد کند و احتمالاً منجر به تغییر کابینه شود. در ایتالیا، بدتر شدن شرایط اقتصادی و محاسبات انتخاباتی در میان اعضای ائتلاف حاکم پیش از انتخابات اتحادیه اروپا احتمالاً انسجام دولت را در سال 2024 تضعیف خواهد کرد.
در ارتباط با بریتانیا انتخابات اواخر سال 2024 از اهمیت زیادی برخوردار است که دولت مستقر تلاش خواهد کرد با کاهش مالیات، سیاست‌های سخت‌گیرانه مهاجرتی و تغییر سیاست‌های مهاجرتی و تغییر برخی سیاست‌ها محبوبیت خود را افزایش دهد. چراکه در نظرسنجی‌ها از رقیب عقب‌افتاده است. روابط بریتانیا و اتحادیه اروپا در یک مسیر کلی مثبت باقی خواهد ماند، اما بعید است که تحولات مهم در جهت همکاری بیشتر پیش از انتخابات مربوطه آن‌ها رخ دهد.در لهستان نیز یک دولت طرفدار اتحادیه اروپا در لهستان پس از سال‌ها تقابل، روابط با بروکسل را ترمیم خواهد کرد و به ورشو نقش فعال‌تری در سیاست‌گذاری اتحادیه اروپا می‌دهد و راه را برای کمک‌های مالی بیشتر باز می‌کند.
5. جنوب آسیا
در این منطقه ابتدا به هند پرداخته شد. پیش‌بینی شد در حوزه سیاست خارجی، هند به همکاری خود با ایالات‌متحده برای تضمین ثبات در سراسر منطقه هند و اقیانوس آرام و مقابله بانفوذ فزاینده چین ادامه خواهد داد. برای این منظور، هند و ایالات‌متحده در سال 2024 احتمالاً روابط نظامی خود را باهدف تقویت همکاری دفاعی و پایگاه صنعتی هند ایجاد خواهند کرد. همچنین تأکید شد همکاری هند با روسیه و… نمی‌تواند روابط با آمریکا را برای هند مشکل کند. در ارتباط با چین نیز هند تلاش خواهد کرد هم‌زمان همکاری اقتصادی و رقابت منطقه‌ای را حفظ کند و تلاش کند با افزایش تولیدات داخلی و واردات از آمریکا و ژاپن وابستگی به چین در صنایع الکترونیکی را کاهش دهد.
6. قاره آمریکا
در این قاره گزارش ابتدا به مهم‌ترین تحولات احتمالی در برزیل، مکزیک و آرژانتین پرداخت. در ارتباط با آرژانتین پیش‌بینی شد کنگره مانع از اقدامات رادیکال دولت جدید مثل دلاری کردن اقتصاد می‌شود. همچنین اقدامات دولت برای مقررات زدایی و لغو یارانه‌ها میتواند با افزایش تورم خطر ناآرامی‌های اجتماعی را به دنبال داشته باشد. در برزیل دولت تلاش می‌کند تا قبل از انتخابات شهرداری‌ها در اکتبر سرمایه‌گذاری زیرساختی، برنامه‌های فقرزدایی و طرح حفاظت از محیط‌زیست را با تمرکز بر کاهش شدید جنگل‌زدایی و درعین‌حال توسعه پروژه‌های نفت و گاز افزایش دهد. در مکزیک نیز پیش‌بینی شد انتخابات منجر به تداوم سیاست‌های مالی محتاطانه و کاهش فقر شود ولی اولویت‌های شرکت‌های دولتی در بخش برق میتواند تأمین برق و هزینه‌ها را برای مشاغل با مشکل روبرو کند.
در ارتباط با آمریکای جنوبی ناآرامی اجتماعی و بن‌بست سیاسی را با توجه به خشونت فزاینده، ضعف اقتصادی و چندپارگی سیاسی در چند کشور منطقه ازجمله پرو، شیلی و کلمبیا پیش‌بینی کرد. در کلمبیا پیش‌بینی شد گروه‌های ائتلافی با دولت دست از حمایت دولت بردارند و دولت را به تعدیل در سیاست‌های خود در قوانین بازنشستگی و کارگری وادار کنند. در شیلی دولت به دلیل مخالفت و مقاومت‌ها نمی‌تواند برنامه‌های خود را پیش ببرد، و هر اقدام جدیدی در کنگره به بن‌بست خواهد رسید. در پرو اعتراضات برای استعفای رئیس‌جمهور و انتخابات زودهنگام افزایش خواهد یافت و از طرف دیگر تلاش برای تغییر قوانین قوه مقننه و دو مجلسی شدن افزایش قابل‌توجه ناآرامی‌ها را به دنبال خواهد داشت.
7. آفریقای جنوب صحرا
در کشور آفریقای جنوبی عدم اطمینان سیاسی پیش از انتخابات عمومی، خطر ناآرامی را تشدید می‌کند و چشم‌انداز اصلاحات را محدود می‌کند. در اواسط سال 2024 ممکن است به علت افزایش اعتراضات به «کنگره ملی آفریقا» با تنش روبرو شود و در انتخابات اکثریت خود را از دست دهد؛ ولی آمادگی نیروهای امنیتی مانع از تشدید ناامنی شدید می‌شود، بااین‌حال جذب سرمایه‌گذاری خارجی و زنجیره تأمین را با اختلال روبرو خواهد کرد.
سه کشور ساحلی نیجر، بورکینافاسو و مالی به علت تهدیداتی که از سوی گروه‌های جهادی متوجه خود دارند در برابر بی‌ثباتی سیاسی آسیب‌پذیرتر خواهند بود و این ناامنی فرصت‌های خوبی برای نفوذ روسیه فراهم می‌کند. این امر احتمالاً منجر به روابط نزدیک‌تر با روسیه و احتمالاً استقرار گروه شبه‌نظامی واگنر در بورکینافاسو و/یا نیجر خواهد شد.
انتخابات در سنگال و غنا احتمالاً خطر ناآرامی خشونت‌آمیز و عدم اطمینان در مورد اصلاحات اقتصادی را افزایش می‌دهد و باعث تردید سرمایه‌گذاران و اختلالات تجاری در طول سال می‌شود. به طور خاص احتمال واکنش منفی به اصلاحات صندوق بین‌المللی پول بسیار بالا است که خود باعث افزایش تردید سرمایه‌گذاران خواهد شد.
