معرفی و اهداف
کنگره آمریکا از سال 2008 یک نهاد بازرسی ویژه برای نظارت مستقل و عینی بر بودجه بازسازی افغانستان در قالب قانون مجوزهای دفاع ملی ایجاد کرد. «بازرس ویژه برای بازسازی افغانستان»[1] (SIGAR) اصلی‌ترین نهاد آمریکایی برای بازسازی افغانستان است. هدف اصلی کنگره از تشکیل این نهاد نظارت مستقل و عینی بر بودجه بازسازی افغانستان بود. تحت اختیار بخش ۱۲۲۹ قانون مجوزهای دفاع ملی برای سال مالی ۲۰۰۸ (PL 110-181)، سیگار «حسابرسی، بازرسی و تحقیقات را برای ارتقای کارایی و اثربخشی برنامه‌های بازسازی و کشف و جلوگیری از اتلاف، تقلب و سوءاستفاده از دلارهای مالیات‌دهندگان آمریکایی انجام می‌دهد». بر اساس این قانون بازرس موظف است هر سه ماه یک‌بار گزارش جامع به کنگره ارائه دهد. همچنین باید وزارت دفاع و امور خارجه را از آخرین مشکلات و چالش‌های برنامه‌های بازسازی افغانستان مطلع کند.
«بازرس ویژه برای بازسازی افغانستان» سه هدف دارد که عبارت‌اند از:
- انجام و نظارت بر بازرسی‌ها و تحقیقات مربوط به برنامه‌ها و عملیات‌های حمایت مالی شده با مبالغی که برای بازسازی افغانستان تخصیص داده شده یا به‌گونه‌ای دیگر در دسترس قرار می‌گیرد؛
- رهبری و هماهنگی و توصیه‌هایی در مورد سیاست‌های طراحی‌شده برای ارتقای اقتصاد، کارایی و اثربخشی در اداره برنامه‌ها و عملیات، و جلوگیری و کشف هزینه‌های اشتباه، تقلب و سوءاستفاده در این‌گونه برنامه‌ها و عملیات؛
- تهیه ابزارها و اطلاعاتی که وزیر امور خارجه و وزیر دفاع را به‌طور کامل و روزانه از مشکلات و کاستی‌های مربوط به اجرای چنین برنامه‌ها و عملیات‌هایی و ضرورت و پیشرفت اقدامات اصلاحی آگاه می‌کند؛
گزارش‌های فصلی و خلاصه آخرین گزارش:
«بازرس ویژه برای بازسازی افغانستان» به‌طور فصلی گزارش‌های مفصلی از وضعیت و شرایط موجود در افغانستان و عملکرد آمریکا در رابطه با بازسازی ارائه می‌دهد که آخرین مورد آن در 30 اکتبر 2023 در قالب 5 فصل و یک بخش ضمیمه منتشر شد.
- فصل اول این گزارش به همه فعالیت‌های ایالات‌متحده در افغانستان به‌ویژه برنامه‌های کمک این کشور پرداخته که چهار حوزه مختلف را شامل می‌شود: اول، کمک ایالات‌متحده به افغانستان و کمک به پناهندگان افغان وزارت دفاع. دوم، تخصیص بودجه ایالات‌متحده برای کمک به افغانستان. سوم، کمک‌های بشردوستانه؛ و چهارم، صندوق حمایت اقتصادی و برنامه‌های بهداشت جهانی.
- در فصل دوم آخرین تحولات افغانستان در حوزه‌های مختلف ازجمله بحران‌های بشردوستانه، حکومت طالبان، بهداشت عمومی، آموزش، مسائل امنیتی، اقتصاد و مبارزه با مواد مخدر موردبررسی قرار گرفته است.. در حوزه امنیتی، روی خطر داعش خراسان برای اقلیت‌های مذهبی ازجمله شیعه‌ها به دلیل مراقبت کمی که از طالبان دریافت می‌کنند تأکید و ادعا شده که طالبان رویکرد منسجم و قوی علیه این گروه ندارد و در مقابل آن بسیار آسیب‌پذیر است. همچنین، در رابطه با القاعده گفته شده که با طالبان همزیستی مسالمت‌آمیزی دارند؛ به نحوی‌که القاعده نقش مشاوره برای طالبان دارد و در دفاتر اداری و امنیتی طالبان خدمت می‌کنند.
- فصل سوم برنامه‌های کمک ایالات‌متحده به افغانستان در قالب آژانس توسعه بین‌المللی ایالات‌متحده، وزارت خارجه و وزارت دفاع خود و همچنین سایر تلاش‌های آمریکا به صورت غیرمستقیم برای ارائه کمک به افغانستان را تشریح کرده است؛
- در فصل چهارم، گزارشی از عملکرد و نتایج فعالیت‌های نظارتی «سیگار» ارائه و مهمترین چالش پیش روی این نهاد دخالت‌های طالبان عنوان شده است؛ به‌نحوی‌که سیاست‌های طالبان دسترسی به آموزش در تمام سطوح، به‌ویژه برای دختران و زنان را محدود کرده و منجر به کاهش کیفیت آموزش شده است.
- در فصل پنجم گزارش، از دیگر نهادهای نظارتی آمریکایی که در تهیه گزارش و انجام مأموریت‌های «سیگار» به آن کمک می‌کنند و مکانیسم و نحوه این نوع همکاری سخن گفته شده است؛
[1] Special Inspector General for Afghanistan Reconstruction
