حزب دموکرات مسیحی (CDU) در حال حاضر بر اساس جدیدترین نظرسنجیها (12 فوریه 2024/ 23 بهمن 1402) با بیش از 30 درصد آراء شرکتکنندگان، در جایگاه نخستین حزب محبوب آلمان قرار دارد؛ جایگاه دوم متعلّق به حزب «آلترناتیو» (راست رادیکال) است که 19 درصد از آراء شرکتکنندگان را در اختیار دارد.[1] با احتساب این آمار، دموکراتمسیحیها نه تنها محبوبترین حزب آلمان، بلکه قویترین و فراگیرترین حزب اپوزیسیون به شمار میروند؛ شواهد و قرائن، حاکی از آن است که برنامهی این حزب برای بازگشت قدرتمندانه به دولت فدرال، بسیار جدّی است. آگوست 2023 فریدریش مرتس[2] دبیرکل حزب در گفتگو با رادیو آلمان، ضمن انتقاد شدید از شرایط اقتصادی کشور و تصمیمات دولت، خواستار ایجاد یک ارادهی ملّی برای مقابله با رکود اقتصادی شد. فریدریش مرتس گفت: «اقتصاد آلمان در مقایسه با سایر کشورهای گروه 7 به هیچ عنوان وضعیت مطلوبی ندارد. حزب ما به همراهی اتّحادیهی سوسیال مسیحی[3] یک برنامهی اضطراری را به مردم آلمان عرضه میکند که مبنای اصلی آن کاهش مالیات انرژی و تقویت بخش صنعت است؛ ما جزئیات این برنامهی ویژه را با آغاز روند انتخابات پارلمانهای ایالتی (در اکتبر) به رأیدهندگان آلمانی ارائه خواهیم کرد و امیدواریم از هماکنون تا زمان انتخابات سراسری پارلمان (2025) شاهد حمایت بخش اقتصاد و صنعت آلمان از ایدههای خود باشیم.»[4] او در اجلاس سراسری ژوئن 2023 با طرح یک برنامهی جامع سیاسی، به اعضای بلندپایهی حزب پیشنهاد داد و از آنها خواست که تمام تلاش نظری و عملی خود را برای بازسازی موقعیت راست میانه به کار ببندند. در برنامهی جدید حزب، اموری مانند کاهش مالیات، نقد سیاست مهاجرت (پناهجویی)، لغو مالیات بر ارث (برای برخی اموال مانند منزل مسکونی) و مخالفت شدید با سیاستهای انرژی دولت فعلی (قانون گرمایش منازل به ابتکار سبزها) در کنار تأکید بر اهمیت حمایت مؤثّر از اوکراین در جنگ با روسیه مورد توجّه قرار گرفته است. دموکرات-مسیحیها تلاش میکنند در مقایسه با دوران آنگلا مرکل، چهرهی جدید و متفاوتی از خود بسازند و به جامعه ارائه کنند.[5] آنها در روند بازگشت به قدرت، تلاش میکنند به تعادلی میان گفتمان «سبزها» و «راسترادیکال» دست یابند؛ بدان معنا که برای تصاحب بخشی از آراء هر یک از این دو جناح، عناصر از این دو گفتمان را به شعارهای خود میافزاید. میتوان گفت مهمترین مؤلّفهای که حزب دموکرات مسیحی برای جلب حمایت راستگرایان رادیکال، از گفتمان آنان به خدمت میگیرد، گرایش به سختگیری در حوزهی مهاجرت، و رویکرد انتقادی نسبت به مسئلهی «مسلمانان در اروپا» است.
سختگیری در برابر مهاجرت و جامعه مسلمانان آلمان: میتوان گفت بنیانهای مسیحی-محافظهکار، به این حزب در جذب عناصر ضدّ مهاجرت (به ویژه از کشورهای اسلامی) و دفاع از مرزهای هویتی و عقیدتی آلمان، کمک میکند. دسامبر 2023 الکساندر تروم[6] سخنگوی سیاست داخلی حزب دموکرات مسیحی نسبت به مهاجرت مسلمانان و قدرت یابی آنان در آلمان و اروپا هشدار داده و بر ضرورت مقابله با این امر تاکید کرد.[7] نوربرت لامرت[8] از چهرههای تأثیرگذار حزب نیز تأکید کرد: « حزب دموکرات مسیحی در برنامهی جامع خود (2023) که به تازگی انتشار یافته است، ضمن تأکید بر هویّت مسیحی و لیبرال دموکراتیک آلمان، همچنین تکیه بر تعامل و ارتباط مثبت و صمیمانه با سایر فرهنگها و آئینها، بر این نکته نیز تأکید میکند: تنها آن دسته از مسلمانان میتوانند در آلمان زندگی کنند که به هنجارها، ارزشها و اصول ما باور داشته باشند.»[9] پس از انتشار پیشنویس برنامهی جامع حزب، سایت خبری-تحلیلی «شبکه سردبیران رسانههای آلمان» در گزارشی پیرامون این سند نوشت: «آنگلا مرکل – صدراعظم پیشین آلمان از حزب دموکرات مسیحی- معتقد بود که “اسلام” به آلمان تعلّق دارد و جزئی از این کشور است؛ این رویکرد، امروز آشکارا تغییر کردهاست؛ در برنامهی جدید حزب، نشانی از جملهی معروف مرکل نیست، بلکه به جای آن تأکید شدهاست که تنها آن دسته از مسلمانان که ارزشها و هنجارهای لیبرال دموکراتیک را بپذیرند، به آلمان تعلّق دارند.»[10]
ضدیت با روسیه: مهمترین مؤلّفهی گفتمانی که دموکرات مسیحیها از حزب سبز وام میگیرند و برای جلب آراء جناح هنجارگرا به کار میبرند، تشدید تخاصم با روسیه و متّحدانش (از جمله ایران) است. نوربرت روتگن[11]، به عنوان مهمترین چهرهی تأثیرگذار حزب در حوزهی دیپلماسی و سیاست خارجی، از هواداران جدّی تقویت کمک به اوکراین برای مقابله با «جنگ تجاوزگرانهی پوتین» است؛ ژانویه 2024 فراکسیون احزاب دموکرات مسیحی/ سوسیال مسیحی در نامهای رسمی خطاب به دولت این کشور، مصِرّانه خواستار انتقال موشکهای بالستیک تاوروس به اوکراین برای مقابله با «تهاجم ارتش اشغالگر روسیه» شد.[12] نوربرت روتگن در این ارتباط گفت: «ما در اروپا باید آماده باشیم تا در صورت لزوم، به تنهایی و بدون اتّکا به ایالات متّحدهی آمریکا، حمایتهای خود را از اوکراین در برابر تجاوز روسیه ادامه دهیم. ممکن است در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات 2024 دوستان ما در آمریکا تصمیم به تجدیدنظر در روند کمکهای خود به اوکراین بگیرند؛ ما اکنون با شرکای اروپایی خود در حال رایزنی هستیم؛ اروپا باید بتواند به نحوی مستقل و خوداتّکا، از امنیت خود دفاع کند.»[13]
تاکید بر اهمیت بازدارندگی هسته ای: حزب دموکرات مسیحی در برنامهی جامع خود تأکید میکند که «آلمان به هیچ عنوان نمیتواند از انرژی هستهای صرف نظر کند.»[14] از آنجا که مسئلهی «مشارکت در بازدارندگی هستهای ناتو» به عنوان بخشی از راهبرد بازدارندگی آلمان، در نخستین سند امنیت ملّی این کشور نیز مورد تأکید قرارگرفتهاست[15]، میتوان پیشبینی کرد که در صورت بازگشت حزب دموکرات مسیحی به قدرت، مسئلهی ورود آلمان به فاز بازدارندگی هستهای با جدیّت دنبال خواهد شد. یکی از احتمالات جدّی میتواند این باشد که آلمان پروژهی برخورداری اتحادیه اروپا (به عنوان یک واحد سیاسی) از سلاح هستهای را مطرح کند، و پیشنهاد دهد که تجهیزات هستهای اتّحادیه، در خاک آلمان مستقر شود. مسئلهی بازدراندگی جمعی در برابر تهدید روسیه، کاملاً از این ظرفیت برخوردار است که بهانهای برای حرکت آلمان به سمت سلاح هستهای قرار بگیرد. حزب دموکرات مسیحی آلمان در صورت توفیق در این کار، هم میتواند غرور ملّی را در این کشور اقناع کند، و هم جایگاه برلین را در پروژهی بازدارندگی جمعی اتّحادیه اروپا ارتقاء بخشد. البته می¬توان پیش¬بینی کرد که مسئله¬ی انرژی هسته¬ای، یکی از بزرگترین موانع ائتلاف آنها با سبزها خواهد بود که اخیرا در چرخشی آشکار به سمت این ائتلاف حرکت کرده اند،[16] اما از آن¬جا که سبزها در عرصه¬ی امنیت بین¬الملل، به نحو محسوسی به سمت «رئالیسم» و منطق بازدارندگی حرکت کرده¬اند، احتمالاً در برابر «بازدارندگی هسته¬ای به عنوان یک راهبرد جمعی اروپایی» نیز موضع منعطف¬تری خواهند گرفت.
[1] https://dawum.de/Bundestag/
[2] Friedrich Merz
[3] CSU
[4]https://www.deutschlandfunk.de/interview-friedrich-merz-cdu-zum-5-punkte-wirtschaftsplan-seiner-partei-dlf-d1a035be-100.html
[5] https://www.tagesschau.de/inland/innenpolitik/cdu-csu-strategiepapier-100.html
[6] Alexander Throm
[7]https://www.welt.de/politik/deutschland/video248824946/Deutscher-AKP-Ableger-CDU-fuerchtet-Gruendung-einer-Islamisten-Partei-als-Folge-der-Migrationsspolitik.html
[8] Norbert Lammert
[9]https://www.t-online.de/nachrichten/deutschland/innenpolitik/id_100305656/ex-bundestagspraesident-lammert-die-afd-hat-einen-wettbewerbsvorteil-.html
[10]https://www.rnd.de/politik/cdu-grundsatzprogramm-steuern-rente-atomkraft-was-steht-im-ersten-entwurf-PZ3LT55WQNH3HG6GMP737TS3SM.html
[11] Norbert Röttgen
[12] https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7153314322092326913/
[13] https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7154025302803836929/
[14]https://www.merkur.de/wirtschaft/cdu-atomkraft-deutschland-kernkraft-kernenergie-akws-grundsatzprogramm-2023-zr-92722693.html
[15] https://www.nationalesicherheitsstrategie.de/Sicherheitsstrategie-DE.pdf
[16]https://www.cicero.de/innenpolitik/cdu-chef-schliesst-schwarz-grun-nicht-aus-merz-macht-den-boris-rhein?fbclid=IwAR1stQ6e3A2qgQhD2R1SNgNN3T7LmilrFPHEYlO_BRGMwJWI8DiD1PuwAL8
