فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی رئیس‌جمهور جدید فرانسه در سال جدید…
هشت ماه از پیروزی ماکرون در انتخابات ریاست جمهوری اخیر فرانسه می‌گذرد و تقریباً همه چیز بر وفق مراد ماکرون است. نظرسنجی‌ها غالباً از محبوبیت وی خبر می‌دهند و این میزان از محبوبیت و مقبولیت یک سیاست‌مدار را می‌بایست مسأله‌ای استثنایی تلقی نمود. در حال حاضر احزاب مخالف دولت هم موضع شدیدی نسبت به دولت ماکرون اتخاذ نمی‌کنند: حزب سوسیالیست رو به افول است. جمهوری‌خواهان هم بر سر مسأله انتخاب «لوران ووکیز» به ریاست حزب گرفتار تفرقه شده‌اند. ناگفته نمایند که لوران ووکیز برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۲ فرانسه برگ‌های برنده قابل توجهی دارد ولی پیش از آن باید در بین افکار عمومی جامعه فرانسه محبوبیت کسب کند. حزب جبهه ملی نیز نسبت به توانایی‌های رهبر خود مارین لوپن دچار تردید شده و راهبرد مدیریتی او را زیر سؤال می‌بر‌د. علاوه بر آن، حزب «فرانسه تسلیم ناپذیر» نیز در انتظار نفس تازه‌ای است. در اروپا، ماکرون به عنوان تنها رییس جمهور قدرتمند و دارای پروژه برای احیای اتحادیه اروپا شناخته می‌شود. گرچه آنگلا مرکل نهایتاً توانست با حزب سوسیال دموکرات به توافق برسد ولی پس از انتخابات و مذاکرات فرسایشی، جایگاه وی برای تشکیل دولت تضعیف شده است. در ایتالیا، انتخابات پارلمان در تاریخ ۴ مارس ۲۰۱۸ برگزار خواهد شد، هر چند هنوز تردیدهایی درباره نتیجه انتخابات وجود دارد ولی احزاب منتقد اتحادیه اروپا از شانس زیادی برای پیروزی در انتخابات برخوردارند. ترزا می در مذاکرات مربوط به برکسیت با مشکلات متعددی روبرو است. در فضای بین المللی، دونالد ترامپ هر روز بیش از پیش وجاهت خود را از دست می‌دهد و پوتین مشغول فراهم سازی مقدمات نامزدی در انتخابات آتی روسیه است. تنها شی جین پینگ را می‌توان رقیب اصلی ماکرون بر شمرد چراکه چین مصمم است تغییراتی در زمینه مدیریت جامعه بین الملل ایجاد نماید.
رسانه‌های فرانسوی و خارجی همواره سیاست و شخصیت ماکرون را مورد توجه قرار داده و گفتمان و شیوه ارتباطی مؤثر ولی نفوذنا‌پذیر وی را با جذبه‌ای آمیخته با نارضایتی دنبال می‌کنند. برخی از اندیشمندان در برابر جاذبه ماکرون تسلیم شده‌اند، ولی تاریخ به ما آموخته است که اصحاب کلیسا غالباً به جای اتخاذ گفتمانی منطقی و انتقادی، سخنوری بر پایه احساسات سطحی را ترجیح می‌دادند. در واقع، ماکرون از این سرمایه ارزشمند که به گفته ماکیاول برای حکمرانان ضروری است، به خوبی بهره برده است. شرایط حاکم در فرانسه و در عرصه بین الملل در طول کارزار انتخاباتی زمینه پیروزی ماکرون را فراهم نمود و خوش اقبالی همچنان مددکار اوست. علاوه بر این، ماکرون به خوبی قادر است از ذوق و قریحه (یکی دیگر از اصول بنیادین حکمرانی از منظر ماکیاول) بهره مند گردد. خلاصه آنکه هم چیز دست به دست هم داده‌اند تا این رییس جمهور جوان بدرخشد.
با این وجود، نباید از خاطر برد که در پارلمان شاهد بروز تنش‌ها بین اکثریتی هستیم که دیدگاه‌ها و سلایق متنوعی دارند: بین نمایندگان منتخب از جناح‌های دست چپی و نمایندگان وابسته به احزاب دست راستی، بین نمایندگان کارکشته در حوزه سیاست و با چندین دوره حضور در پارلمان و سیاست پیشه‌های تازه کار و برخاسته از جامعه مدنی، بین نمایندگان مردم پاریس و نمایندگان منتخب مردم استان‌های دیگر فرانسه کشمکش‌هایی دیده می‌شود. نمایندگان جوان بر این باورند که دوران بروز توانمندی‌های آنان فرا رسیده است، حال آنکه نمایندگان مسن خواهان ارائه تجارب خود هستند. طیف طرفداران ماکرون در بین اقشار مختلف مردم نیز متحول شده‌اند. رأی دهندگان وابسته به احزاب دست چپی گرایش چندانی به سیاست‌های کنونی دولت ماکرون ندارند، حال آنکه سیاست‌های ماکرون هر روز بیش از پیش به مذاق طرفداران احزاب دست راستی خوش می‌آید. نظر سنجی اخیر مؤسسه افکار سنجی کانتر سوفر[۱]به خوبی نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از شهروندان فرانسه اجرایی شدن نخستین اصلاحات در دوران پنج ساله ریاست جمهوری ماکرون را تأیید می‌کنند. با این وجود، برخی اصلاحات مربوط به مسئله مهاجران، لائیسیته، قوانین مربوط به بازنشستگان و یا فناوری کمک باروری که سابقاً به دلیل نگرانی از افزایش شکاف بین اقشار جامعه فرانسه عملیاتی نمی‌شد، در حال حاضر در صدر برنامه‌های دولت ماکرون قرار گرفته و ممکن است تغییراتی در طیف طرفداران ماکرون ایجاد نماید. انتقادات شدید برخی از چهره‌های مطرح اقتصادی فرانسه از جمله لوران برژه،[۲] تی‌یه‌ری پش[۳]، ژان پیسانی- فری[۴]، ژان- فرانسوا ریال[۵] و لیونل زینسو[۶] به بخشنامه اخیر ژِرار کُلُمب[۷]، وزیر کشور و لایحه مربوط به پناهندگی و مهاجرت نمونه‌ای روشن از این تغییر نگرش در بین طرفداران ماکرون محسوب می‌شود. حکم دولت مبنی بر چشم پوشی از احداث فرودگاه در منطقه نوتر دام دِلَند نارضایتی بسیاری از نمایندگان پارلمان را به دنبال داشته و حتی بروز اغتشاشات محلی در روزهای آتی بعید به نظر نمی‌رسد. رشد اقتصادی انکار ناپذیر حاصل از تصمیمات دولت ماکرون هر روز بیش از پیش عیان می‌گردد، با این وجود، غالبا اقشار متمول، تحصیل کرده و شهرنشین از نتایج مثبت اصلاحات اقتصادی بهره می‌برند و بخش مهمی از اقشار کم درآمد جامعه فرانسه (فارغ از وابستگی سیاسی به احزاب مختلف) همچنان به عملکرد دولت نگرشی بی‌تفاوت و شکاک دارند. در بین این قشر از مردم، عده‌ای هستند که رویکردی خصمانه به دولت دارند ولی هنوز ابزاری برای بیان آن نیافته‌اند. این قشر از مردم، سیاست، جهان‌بینی و روش ماکرون را به عنوان رییس جمهور نپذیرفته‌اند. بحران عمیق ناشی از بی‌اعتمادی سیاسی در فرانسه را نمی‌توان نادیده گرفت و به نظر می‌رسد راه حلی برای آن یافته نمی‌شود. این بحران در بین اقشار ضعیف و بدبین به دولت هنوز هم پا برجاست. چرا که اکثریت مردم دردِ دل‌ها و مشکلات این قشر را اساساً نمی‌شناسند و نمی‌شنود، به دغدغه‌های قشر مذکور بی‌اعتنایی می‌کنند و سیگنال‌های واضحی برای محرومین نمی‌فرستند مگر به شیوه‌ای نا منظم و ناگهانی. نظر سنجی مؤسسه افکار سنجی ایفوپ در اکتبر ۲۰۱۷ نشان می‌دهد ۵۷ % مردم فرانسه بر این باورند که ماکرون به تعهدات خود در طول کارزار انتخاباتی پایبند بوده است، با این وجود، ۵۶ % از فرانسوی‌ها اظهار داشته‌اند قادر به درک سیاست ماکرون نیستند، برای دستیابی به شناخت عمیق‌تر نسبت به این قشرِ ۵۶ درصدی از جامعه فرانسه (که قادر به درک سیاست‌های ماکرون نیستند) می‌توان به داده‌های ارائه شده از سوی پرسش شوندگان در این نظر سنجی رجوع کرد: شایان ذکر است ۵۹ % از کارمندان، ۶۹% از کارگران، ۷۰ % از افراد دارای تحصیلات پایین‌تر از دیپلم نتوانسته‌اند به درک روشنی از سیاست‌های اعمالی از جانب دولت ماکرون دست یابند. به عبارت دیگر، هم صدا با پی‌یِر سانسو[۸] جامعه شناس فرانسوی می‌توان گفت اقشار مورد بررسی در این نظر سنجی همان اقشار بی‌بضاعت هستند، با این همه، عبارت «رییس جمهور ثروتمندان» هم نمی‌تواند توصیف دقیقی از ماکرون به دست دهد.
جمهوری «به پیش» با مشکلات بسیاری روبرو است و بایستی برای جلب آرای قشر بی‌بضاعت جامعه فرانسه به لحاظ سیاسی به مبارزه برخیزد تا از عدم حضور این قشر در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۲ و یا رأی اعتراضی آنان به نفع رقبا جلوگیری نماید. در واقع، اعتماد به نتایج نظرسنجی‌ها و آرامش ظاهری حاکم در کشور اشتباه بزرگی است. نباید از خاطر برد که فرانسه کشور عجیبی است و اعتراضات مردمی زمانی رخ می‌نماید که هیچ کس منتظر بروز آن نیست. اعتراضات مردمی در سال ۱۹۶۸ به لحاظ سیاسی رویداد قابل تأملی بوده و به مناسبت پنجاهمین سالگرد آن آثار بسیاری نگاشته شده و همایش‌ها و مباحثات متعددی برگزار شده است. هر چند اعتراضات مردمی در سال ۲۰۱۸ با اعتراضات مردمی در سال ۱۹۶۸ تفاوت‌های بسیاری دارد، با این همه نباید از یاد برد که ملت فرانسه قابل پیش بینی نیست.
