ناتالی توچی، مشاور ارشد موگرینی با اشاره به محدودیتهای متعدد اینستکس برای کمک به باقی ماندن برجام گفت: احتمالاً با کمک روسیه، نفت نیز میتواند به این سازوکار تجاری افزوده شود. راه فروش نفت ایران به اروپا از طریق اینستکس ایجاد یک مثلث میان اتحادیۀ اروپا، روسیه و ایران است. این طرح با ایران این امکان را میدهد منابع انرژی خود را به روسیه صادر کرده و با طی مراحل لازم از طریق اینستکس، محصولات اروپایی به ایران صادر میگردند.
فارین پالیسی در این خصوص مینویسد اروپا سه گزینه بیشتر پیش رو ندارد. اول از طریق تلاشهای دیپلماتیک و قبل از برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر ایران را متقاعد کنند مجدد به حد مجاز غنیسازی تعیینشده در برجام بازگردد. این مهم بدون مساعدت چین و روسیه برای گشایش اقتصادی برای ایران ناممکن بوده و اروپا را در مقابل ایالاتمتحده قرار خواهد داد. گزینه بعدی فشار بر ایران و برقراری مجدد تحریمهای اتحادیه اروپا و سازمان ملل است که منجر به فروپاشی کامل مذاکرات میگردد. گزینۀ سوم همکاری روسیه، چین و اروپا و دستیابی به یک توافق موقت و فریز کردن عبور ایران از برجام در قبال ارائۀ مشوقهای اقتصادی واقعی است. نویسنده عقیده دارد علیرغم مقاومت رهبران اروپایی در قبال گزینۀ سوم، این عملیترین گزینۀ ممکن میباشد. هرچند معلوم نیست تهران آن را بپذیرد.
بنیاد مارشال آلمان با انتشار مقالهای عنوان میدارد اروپا با یا بدون ایالاتمتحده باید در حفظ برجام با ایران همکاری کند. با این استدلال که بیعملی اروپا در میانۀ رویارویی ایالاتمتحده و ایران آنها را تبدیل به بزرگترین بازنده کرده است، این نوشتار معتقد است که چنانچه اروپا قادر به حفظ موضع قوی و یکپارچه برای عدم نابودی توافق هستهای -که خود نقش مهمی در آن داشتند- نباشند، مشروعیت و موقعیت خود را در خصوص هر نوع توافق و معامله با ایران از دست خواهند داد. راهحل پیشنهادی این نوشتار نشان دادن عزم اروپا در بستن قراردادهای تجاری بهواسطۀ اینستکس در ازای بازگشت ایران به سطح تعیینشده غنیسازی و در دست گرفتن ابتکار عمل در حل این بحران بهمنظور بازگرداندن اروپا به بهعنوان یک بازیگر بزرگ در صحنه جهانی است.
(دویچه وله، فارین پالیسی، بنیاد مارشال آلمان/ ۲۰ و ۲۱ تیر ۱۳۹۸)