آغاز بحران با افشای این نکته بود که ترامپ برای تأثیرگذاری بر انتخابات ۲۰۲۰، رئیس جمهور اوکراین را تحت فشار قرار داده بود که علیه بایدن اطلاعات در اختیار او بگذارد و در غیر این صورت کمک نظامی آمریکا به اوکراین قطع شود. این خبر توسط یک مقام امنیتی ناشناس گزارش شده بود. در واکنش به این مسئله، ننسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا رسماً فرآیند استیضاح ترامپ را آغاز کرد. در فرآیند تحقیق، اسنادی همچون خلاصه گفتگوی ترامپ و زلینسکی، متن شکایت افشاگر و ایمیلهای رد و بدل شده بین مقام‌های وزارت خارجه منتشر شدند که تبانی بین ترامپ و اوکراین را نشان می‌دادند. چند مقام مهم در این زمینه از جمله سرپرست اطلاعات ملی، فرستاده فعلی و سابق اوکراین، سفیر آمریکا در اتحادیه اروپا و مقام‌های مسئول اوکراین در وزارتخانه‌های خارجه و دفاع شهادت دادند که آنها نیز به مدارک افزودند. در جریان این تحقیقات افشا شده که خود ترامپ، مایک پنس معاون اول، بیل بار دادستان کل، ریک پری وزیر انرژی و رودی جولیانی وکیل شخصی ترامپ دست به اعمال مجرمانهای زدهاند که میتواند به استیضاح آنها منجر شود. استراتژی دولت ترامپ تا این لحظه غیرقانونی خواندن استیضاح و منع کارکنان دولت از شهادت و تحقیقات متقابل بوده است که تا این لحظه استراتژی ناموفقی بوده است. در افکار عمومی آمریکا استیضاح با حمایت روبرو شده است. بیش از ۶۰ درصد مردم آمریکا معتقدند که رفتار ترامپ در پرونده اوکراین غلط بوده است. میانگین حمایت از برکناری ترامپ ۴۸ درصد است. این آمار نشان میدهند که استیضاح تا این لحظه در نبرد افکار عمومی موفق بوده است. میزان حمایت جمهوریخواهان از ترامپ نیز کمتر از حد انتظار بوده است. این البته به معنای نبودن هیچ حمایتی نبوده است. حرکت اخیر ترامپ مبنی بر این که رئیس جمهور اوکراین را تحت فشار قرار داده بود که علیه بایدن اطلاعات در اختیار او بگذارد، حرکتی بسیار اشتباه از منظر استراتژی انتخاباتی بود. مسئله اوکراین یک رسوایی عمده برای بایدن بود اما با این حرکت از طرف ترامپ این مسئله دیگر رسوایی ترامپ نیز هست و میتوان گفت ترامپ با این حرکت احتمال انتخاب مجدد خود را درصدی کاهش داده است. اگرچه پرونده اوکراین کمتر از یک ماه عمر دارد اما تا همین لحظه دموکراتها پیروزیهای عمدهای در آن به دست آوردهاند و به طور مشخص از پرونده مالر موفقتر بودهاند. در همین مرحله مقدماتی معلوم است که پرونده اوکراین برای ترامپ بسیار بدتر است و اولین نشانه آن این است که دیوار حفاظتی ترامپ فروریخته و دیگر قادر به جلوگیری از همکاری افراد مهم با تحقیقات این پرونده نیست. حدود یک ماه پیش که فرآیند استیضاح ترامپ آغاز شد احتمال برکناری او کمتر از ۰/۰۱ درصد بود. اما با پیشتر رفتن فرآیند استیضاح، احتمال این امر بسیار افزایش یافته است.
وقایع‌نگاری استیضاح
آغاز بحران با افشای این نکته بود که ترامپ برای تأثیرگذاری بر انتخابات ۲۰۲۰ رئیس جمهور اوکراین را تحت فشار قرار داده بود که علیه بایدن اطلاعات در اختیار او بگذارد و در غیر این صورت کمک نظامی آمریکا به اوکراین قطع شود. این امر مربوط به رسوایی بایدن در اوکراین است که او متهم است که از قدرت خود به عنوان معاون رئیس جمهور آمریکا استفاده کرده تا دادستان اوکراین در مورد شرکتی که پسرش هانتر بایدن در هیئت رئیسه آن بوده تحقیق نکند. عمل ترامپ نقض چند قانون است. این خبر توسط یک مقام امنیتی ناشناس گزارش شده بود.
در واکنش به این مسئله، ننسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا رسماً فرآیند استیضاح ترامپ را آغاز کرد. این فرآیند ابتدا با تحقیقات جامع در چند کمیته این مجلس آغاز میشود. پلوسی دلیل این کار را خیانت ترامپ به سوگند خود و تلاش برای تقلب در انتخابات دانست. پلوسی نسبت به استیضاح اکراه داشت چون نسبت به پیامدهای سیاسی آن نگران بود. این نگرانی‌های سیاسی هنوز وجود دارند اما فشار افکار عمومی و سیاستمداران حزب به حدی رسیده بود که امکان مقاومت بیشتر برای پلوسی وجود نداشت و او مجبور به تن دادن به استیضاح شد. پس از آن مجلس نمایندگان برای فرآیند استیضاح چندین شاهد را احضار کرده است و مشغول جمع به اوکراین کرده ولی این رابطه دوطرفه نبوده و سپس به عنوان یک لطف مسئله تحقیق درباره بایدن مطرح میشود. ترامپ خواستار تحقیق درباره کراوداسترایک نیز شد که یک نظریه توطئه درباره انتخابات ۲۰۱۶ است.
- پس از انتشار مکالمه، متن شکایت افشاگر پرونده اوکراین نیز منتشر شد. در این متن دو نکته جدید مشاهده شد: این مکالمه تنها باری نبود که دولت ترامپ برای این مسئله با دولت اوکراین مشاوره کرده است و دوم این که متون مکالمه آمریکا و اوکراین در این زمینه در یک سرور مخفی با بالاترین رده‌بندی اطلاعاتی نگهداری شدهاند. این دو نکته برای اثبات مجرمانه بودن رفتار ترامپ مفید هستند. البته افشاگر تأیید میکند که شخصاً این مسئله را مشاهده نکرده و اطلاعات شاهدین دست اول را جمع‌آوری کرده است. کاخ سفید در بیانیه دیگری نکته دوم را تأیید کرد و پذیرفت که اطلاعات مربوط به همکاری با اوکراین در یک سرور مخفی نگهداری شده است. این سرور مربوط به حساسترین مکالمات امنیتی است و مسئله اوکراین نباید در آنجا قرار می‌گرفته است. قرار دادن مکالمات اوکراین نگرانی‌ها درباره تلاش دولت در زمینه مخفی‌کاری را افزایش میدهد که خود یک جرم جداگانه است. نکته دیگری که افشا شد این است که گفتگوهای تلفنی ترامپ با ولادیمیر پوتین و محمد بن سلمان نیز در همان سرور مخفی قرار گرفته‌اند که مکالمات اوکراین در آنها بودند و امکان می‌رود آنها نیز محتوای مشکوک داشته باشند. دموکراتها برای به دست آوردن این مکالمات تلاش خواهند کرد.
- افشاگر دومی قدم به پیش گذاشته است. این افشاگر برخلاف نفر اول اطلاعات دست اول از مکالمه تلفنی ترامپ و زلینسکی دارد و آماده است که تمام مشاهدات افشاگر اول را تأیید کند. این اتفاق مدرک بسیار مهمی برای تحقیقات استیضاح محسوب میشود.
- دموکرات‌های کنگره چندین ایمیل بین مقام‌های وزارت خارجه در اوکراین را افشا کردند که نشان دهنده همکاری این مقامات در تبانی بین دولت‌های آمریکا و اوکراین برای تأثیرگذاری در فرآیندهای قضائی و انتخاباتی آمریکا است. این تبانی با پیشنهاد ملاقات بین ترامپ و زلینسکی دربرابر تحقیق علیه مالر آغاز میشود و بعد کمک نظامی دربرابر تحقیق درباره بایدن مطرح میشود. در این ایمیلها مدارک بیشتری مبنی بر تبانی با اوکراین درج شده است. در این ایمیلها به صراحت ذکر میشود که دولت آمریکا کمک نظامی به اوکراین را مشروط به تحقیق درباره بایدن کرده است.
- به علاوه نیویورک تایمز افشا کرد که ترامپ در برابر کمک مالی به وین لاپیر رئیس لابی اسلحه قول داده بود که از امضای قوانین محدودکننده استفاده از اسلحه خودداری کند. این در حالی بود که ترامپ امضا کردن چند قانون را در نظر داشت که سلاح‌های اتوماتیک را ممنوع میکردند، اما لاپیر به او گفت که از این «بازی» دست بردارد و در عوض لابی او تمام نیازهای مالی ستاد ترامپ را تأمین خواهد کرد. این امر غیرقانونی است و تخلف انتخاباتی است و در استیضاح ترامپ مطرح خواهد شد.
مهمترین شهادت‌های ادا شده دربرابر کنگره نیز از این قرار هستند:
- جوزف مگوایر سرپرست مدیرکلی اطلاعات ملی که قانوناً مسئولیت رسیدگی به شکایت افشاگر را داشته است در برابر کنگره شهادت داد. او در این شهادت گفت که چنین موقعیتی سابقه نداشته است و هرگز شخص رئیس جمهور موضوع چنین شکایتی نبوده است. او گفت که علت تأخیر در ارجاع گزارش به کنگره (وظیفه قانونی او) مشورت او با مشاوران حقوقی کاخ سفید و دادستانی کل بوده که ببیند آیا اختیارات قانونی رئیس جمهور میتواند مانع انتشار آن شود یا خیر. او همچنین گفت که هویت افشاگر را نمیداند و گفت که بازرس کل (مقام مسئول بررسی این گزارش)، گزارش را دقیق و صحیح ارزیابی کرده است.
- یکی از موضوعات استیضاح علت برکناری مری یاوانوویچ فرستاده سابق رئیس جمهور به اوکراین بوده است. ترامپ که در مکالمه با زلینسکی درباره او شکایت کرده بود او را به علت عدم همکاری در زمینه فشار بر دولت اوکراین برای تحقیق درباره بایدن برکنار کرد. برکناری او یکی از اتهامات پومپئو است. پومپئو حاضر نشده در این باره یه سوالات کنگره یا رسانهها پاسخ دهد. اگرچه برکناری چنین مقام‌هایی جزئی از اختیارات رئیس جمهور است، اما این امر میتواند یکی از مدارک درباره مقاصد فسادآمیز رئیس جمهور باشد. برای پاسخ به همین مسئله مری یوانوویچ برای ادای شهادت در کنگره حاضر شد تا درباره اخراج خود توضیح دهد. او اظهار کرد که اخراج او به دلایل واهی بوده و اهداف سیاسی داشته است. او به جولیانی و همکاران اوکراینی دستگیر شده‌اش حمله کرد و آنها را فاسد خواند و ترامپ به وزارت خارجه فشار آورد تا او را اخراج کند. او معتقد است که وزارت خارجه آمریکا از درون تهی شده است. اهمیت این شهادت این است که به تکمیل پرونده دموکراتها کمک میکند و در عین حال به بقیه مقام‌های وزارت خارجه امکان میدهد که شهادت دهد.
- گوردون سانلند سفیر آمریکا در اتحادیه اروپا دربرابر کنگره حاضر شد و شهادت داد. برخلاف پیشبینیها، او به هیچ وجه از ترامپ حمایت نکرد و گفت که ترامپ شخصاً به او دستور داده بوده است که به تبانی با اوکراین بپردازد و بعد آن را مخفی کند. این شهادت برای دموکراتها بسیار ارزشمند است.
- فیونا هیل، مشاور سابق کاخ سفید در امور اروپا و روسیه، در جریان تحقیقات استیضاح در برابر کنگره شهادت داد. هیل نیز شخص ترامپ را مسئول اصلی اتفاقات دانست. طبق شهادت او رفتار رئیس جمهور در قبال اوکراین با مخالفت شدید جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی مواجه شده بوده و بولتون به شدت از پیامدهای حقوقی رفتار جولیانی، سونلند، و مولوینی نگران بوده و موقعیت را به یک «نارنجک در شرف انفجار» تشبیه کرده بوده است. اهمیت شهادت هیل این است که نشان میدهد فردی در کاخ سفید نسبت به غیرقانونی بودن رفتار ترامپ هشدار داده بوده و این میزان مجرمانه بودن را افزایش میدهد.
- ویلیام تیلر فرستاده ویژه آمریکا به اوکراین دربرابر کنگره شهادت داد. او در متن پانزده صفحهای شهادت خود تأیید کرده است که ترامپ شخصاً دستور داده بود که ملاقات با رئیس جمهور و کمک نظامی به اوکراین مشروط به تحقیق درباره اوکراین شود. او گفت که به او گفته شده بود که ترامپ در ذهن خود یک تاجر است و پیش از امضای چک خواستار گرفتن یک پاداش در قبال پول خود است. او همچنین به نفوذ روسیه در اوکراین اشاره کرد و گفت که رفتار ترامپ به شدت منافع ملی آمریکا را به خطر انداخته است و به روسیه فرصت داده است تا اوکراین را به سمت خود متمایل کند. بسیاری این شهادت را مهمترین شهادت و نقطه عطف در پرونده استیضاح میدانند چون تیلر یک دیپلمات بسیار پرسابقه و مورد احترام دو حزب است که از ابتدا شاهد دست اول پرونده اوکراین بوده است و مهمترین شاهد این پرونده است. بسیاری معتقدند که شهادت او استیضاح ترامپ را اجتنابناپذیر میکند و حتی اندکی به احتمال برکناری او نیز قوت میبخشد.
- لورا کوپر مسئول اوکراین در وزارت دفاع برای ادای شهادت در تحقیقات استیضاح حاضر شد. او شخصاً شاهد گفتگوی تلفنی ترامپ و زلینسکی بوده و برای این شهادت از دستور وزارت دفاع سرپیچی کرده بوده است. معاون وزارت دفاع در نامهای به لارا کوپر به او گفته بود که کنگره حق قانونی احضار او را ندارد و او نباید برای شهادت حاضر شود. بخشی از جمهوریخواهان حامی ترامپ برای اعتراض به غیرعلنی بودن شهادت او و عدم آگاهی جمهوریخواهان از فرآیند استیضاح به مکان شهادت هجوم بردند و به زور وارد شدند (در حالی که برخی از آنها عضو کمیته مربوط بودند و بنابراین میتوانستند در جلسه حضور یابند). این افراد موبایل‌های خود را به اتاق امن وارد کردند که این کار برخلاف پروتوکل امنیتی است و برخی هشدار میدهند که با این عمل جاسوسی از کنگره آسانتر شده و بنابراین امنیت ملی آمریکا تهدید شده است. اما او به رغم خرابکاری جمهوریخواهان در نهایت به مدت سه ساعت شهادت داد. درباره محتوای شهادت او چیزی به رسانهها درز نکرده است.
- کارولین بوث یکی از سیاستمداران جمهوریخواه که قبلاً رئیس دفتر پیتر سشنز رئیس سابق کمیته قوانین داخلی مجلس نمایندگان بوده اطلاع داد که از احضاریه مجلس نمایندگان اطاعت خواهد کرد و درباره ارتباط تجاری بین جولیانی و اوکراین شهادت خواهد داد. او همچنین با دادگاه نیویورک در پرونده تخلفات انتخاباتی نیز همکاری خواهد کرد. این امر پیروزی دیگری برای دموکراتها محسوب میشود.
در مرحله بعد نکته مهم افشای رفتارهای مجرمانه افراد نزدیک به دولت ترامپ است. در این زمینه افشا شده که خود ترامپ، مایک پنس معاون اول، بیل بار دادستان کل، ریک پری وزیر انرژی، و رودی جولیانی وکیل شخصی ترامپ دست به اعمال مجرمانهای زدهاند که میتواند به استیضاح آنها منجر شود.
- ترامپ در بیانیه‌ای گفت که معاون رئیس جمهور مایک پنس نیز با اوکراین در این زمینه صحبت کرده و از او نیز باید در این مسئله سوال شود. اگرچه هدف ترامپ از این بیانیه دفاع از خود بود، اما این حرف رئیس جمهور پای پنس را نیز به تحقیقات باز کرد. واشنگتن پست افشا کرد که مایک پنس، معاون ریاست جمهوری آمریکا، در جریان مکالمه تلفنی ترامپ به زلینسکی بوده و بعدها در فشار بر اوکراین کمک نیز کرده است. پنس به اوکراین سفر کرده بوده و در جریان این سفر زلینسکی را برای تحقیق درباره فساد تحت فشار گذاشته بوده، و اگرچه او ادعا میکرد که از جنبه انتخاباتی این اتفاق مطلع نبوده اما واشگتن پست اسنادی منتشر کرده که نشان میدهد یک دستیار او به مکالمه تلفنی گوش میکرده و بعداً گزارش کتبی مکالمه را به پنس نیز تقدیم کرده است. این افشاگری باعث شد که پنس نیز به طور رسمی به تحقیقات استیضاح اضافه شود. چند رئیس کمیته مجلس نمایندگان به پنس نامه نوشته‌اند و از او خواسته‌اند که تمامی اسناد مربوط را تسلیم کند. قدم بعدی احضار رسمی پنس خواهد بود. ممکن است این امر به استیضاح پنس نیز منجر شود.
- جولیانی خود افشا کرد که مقام‌های وزارت خارجه در ترتیب دادن ملاقات بین او و مقام‌های اوکراینی به او کمک کرده بودند. این حرکت از دو جهت غیرقانونی است: اولاً جولیانی کارمند دولت نیست و نباید از مزایای وزارت خارجه بهره‌مند شود و ثانیاً وزارت خارجه نباید در مسائل انتخاباتی دخالت کند. بنابراین پای وزارت خارجه نیز به این پرونده باز شد و کنگره مایک پومپئو را نیز احضار کرده است. توسط وال استریت ژورنال افشا شد که او شخصاً در مکالمه ترامپ و زلینسکی شرکت کرده بوده است و این نشان داد که نقش او در این پرونده از آنچه قبلاً هم فکر میشد عمیق‌تر بوده است. سه کمیته پرنفوذ مجلس نمایندگان، احضاریه‌‌ای برای مایک پومپئو، وزیر خارجه، صادر کردهاند تا همه مدارک مربوط به ارتباط دولت ترامپ با اوکراین را ظرف یک هفته تحویل دهد.
- سومین مقام عمدهای که معلوم شد نقش بسیار گستردهای در این پرونده داشته ویلیام بار دادستان کل است که افشا شد که در سفر به استرالیا و ایتالیا تلاش کرده تا مقام‌های این کشورها را برای انواع تحقیقات که به انتخاب مجدد ترامپ کمک میکند تحت فشار بگذارد. این تحقیقات شامل تحقیق علیه رابرت مالر بازپرس ویژه پرونده روسیه و جو بایدن می‌شدند. در چنین فضایی بود که ترامپ به شکلی آشکار از چین درخواست کرد که درباره فعالیت‌های سیاسی جو بایدن و پسرش هانتر تحقیق کند و فساد اتهامی آنها را آشکار کند.
- دموکراتها ریک پری وزیر انرژی آمریکا را در جریان تحقیقات استیضاح به کنگره احضار کردند. علت این امر این است که در مراسم تحلیف رئیس جمهور اوکراین ریک پری به نمایندگی از دولت حضور یافته بود و در حاشیه آن در مورد تحقیق درباره بایدن مذاکره کرده بود. احتمال استیضاح پری نیز وجود دارد. پس از این ماجرا ریک پری وزیر انرژی آمریکا استعفا داد. دلیل استعفای او تحولات مربوط به پرونده اوکراین است. او معتقد است که ترامپ تلاش میکرده او را قربانی کند و مقصر اصلی جلوه دهد. او مدتی بود که در نظر داشت استعفا دهد و استیضاح باعث شد که قدم آخر را بردارد.
- مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد که وزارت او با تحقیقات استیضاح همکاری خواهد کرد. او از این جهت از سیاست کلی کاخ سفید سرپیچی خواهد کرد. اسپر گفته که در صورت احضار مقام‌های پنتاگون با شهادت آنها مخالفت نخواهد کرد و اسناد را نیز در اختیار کنگره خواهد گذاشت.
- نیویورک تایمز افشا کرد که رودی جولیانی وکیل ترامپ و نماینده او در پرونده اوکراین توسط دادستان‌های فدرال مورد تحقیق قرار گرفته است و احتمال دستگیری او در آینده نزدیک وجود دارد. دادستانی معتقد است که تماس‌های او با دولت اوکراین ناقض قوانین لابیگری آمریکا هستند. درخواست او از دولت اوکراین مبنی بر تحقیق درباره بایدن و همچنین تلاش برای برکناری فرستاده پیشین آمریکا به اوکراین بخشی از این جرایم هستند. در این زمینه منابع آشنا به پولیتیکو گفتهاند که مشاورین ترامپ به او اصرار میکنند که جولیانی را از وکالت خود برکنار کند و رابطه سیاسی خود را نیز قطع کند. این افراد معتقدند که جولیانی با رفتار خود و با اظهارات خود در رسانهها بسیار به ضرر ترامپ عمل میکند و به دموکراتها در پرونده استیضاح او کمک میکند. تا به حال ترامپ نشانی از تمایل به این توصیه نشان نداده است. دو فرد اوکراینی نزدیک به رودی جولیانی به جرم تخلف انتخاباتی و مالی دستگیر شدند. ایگور فرومان و لِو پارناس در فرودگاه در حالی که قصد فرار از آمریکا را داشتند دستگیر شدند. این افراد با تأسیس شرکتهای صوری، کمکهای مالی داخلی و خارجی غیرقانونی به ستاد ترامپ را پولشویی میکردند. ارتباط این افراد با پرونده اوکراین این است که آن دو برای جولیانی کار میکردند و برای تحقیقات علیه بایدن در اوکراین لابیگری میکردند. این افراد برای دولت اوکراین نیز خدماتی در آمریکا ارائه می‌دادند. تحلیلگران انتظار دارند که دادگاه و تحقیقات استیضاح درباره این افراد جنبه‌های مهمی از روابط سیاسی ترامپ را افشا کند که ممکن است فسادآمیز باشد. این دو فرد قصد سفر به وین در اتریش را داشتند و آتلانتیک افشا کرد که جولیانی نیز در همان روز قصد سفر به وین را داشته است. معلوم نیست که هدف این سه از سفر همزمان چه بوده است. پس از دستگیری فرومان و پارناس، جولیانی نیز سفر خود را لغو کرد. شبکه خبری بلومبرگ به نقل از منابع مطلع گزارش می دهد که ترامپ در سال ۲۰۱۷ به رکس تیلرسون وزیر خارجه وقت آمریکا فشار آورده بود وزارت دادگستری را برای کنار گذاشتن پرونده جنایی علیه رضا ضراب قانع کند. رضا ضراب تاجر طلا که شهروندی ترکیه و ایران را دارد در آن زمان به اتهام نقض تحریم های آمریکا علیه برنامه اتمی ایران در آمریکا تحت محاکمه بود. او رودی جولیانی را به عنوان وکیل خود انتخاب کرده بود. به گزارش بلومبرگ رکس تیلرسون درخواست رئیس جمهور آمریکا را نپذیرفت و استدلال کرد این کار دخالت در تحقیقات جاری قضایی درباره ضراب خواهد بود. منابع مطلع به بلومبرگ گفتند سایر حاضران در کاخ سفید از درخواست رئیس جمهور جا خوردند. به گزارش بلومبرگ آقای تیلرسون که از فوریه ۲۰۱۷ تا آخر مارس ۲۰۱۸ وزیر خارجه بود، همان زمان فورا به جان کلی رئیس دفتر کاخ سفید گفت که این درخواست غیرقانونی خواهد بود. پرونده استیضاح همچنان برای وزارت خارجه آمریکا نیز پیامدهایی دارد. دو نفر دیگر از نزدیکان رودی جولیانی وکیل ترامپ نیز بازداشت شدند. این دو نیز در حال فرار در فرودگاه دستگیر شدند و جرمشان انتقال غیرقانونی پول به ستاد انتخاباتی ترامپ بود. بدین ترتیب در مجموع چهار نفر از افراد نزدیک به جولیانی دستگیر شدهاند. به علاوه اعلام شده که لابیگری جولیانی برای گروه منافقین نیز غیرقانونی بوده چون او رسماً خود را به عنوان لابیگر برای گروه خارجی ثبت نام نکرده بوده و حق نداشته که همزمان برای رئیس جمهور و یک گروه خارجی کار کند.در تحقیقاتی که درباره او در حال انجام است درباره همکار‌‌یهای او با این گروه نیز تحقیق میشود. لِو پارناس یکی از چهار فردی که در ارتباط با رودی جولیانی و تخلفات انتخاباتی بازداشت شده بود شخص ترامپ را هدایتکننده تخلفات خود خواند و گفت که ممکن است رئیس جمهور از اختیارات خود برای محرمانهکردن برخی اسناد مربوط به پرونده استفاده کند. این اظهارات در دادگاهی در مهتن بیان شدند. البته دادگاه میتواند حکم به آزاد شدن اسناد بدهد. افشا شده است که رودی جولیانی وکیل ترامپ تلاش کرده بوده که برای ویکتور شوکین دادستان سابق اوکراین که تحت فشار آمریکا و اروپا به دلیل ظن فساد برکنار شد ویزای آمریکا تهیه کند. انتظار میرفت که او در مرحله بعد با تحقیقات علیه بایدن همکاری کند. این یکی از راههایی بود که جولیانی میخواست برای تضعیف بایدن از امکانات دولتی استفاده کند و در صورت صحت غیرقانونی است.
- میک مولوِینی رئیس دفتر موقت ترامپ در سخنرانیای تبادل بین ترامپ و اوکراین را تأیید کرد و سپس گفت که موضوع مهمی نبوده است. او در این سخنرانی گفت همواره سیاست در کمکهای خارجی موثر بوده و در اهمیت این موضوع اغراق شده است و رسانهها باید این مسئله را «رها کنند». واکنشها به این گفتهها بسیار شدید بود و بسیاری از تحلیلگران آن را یکی از مهمترین اتفاق پرونده اوکراین محسوب میکنند و معتقدند این مدرکی بسیار مهم برای دموکراتها در این پرونده است. مولوینی چند ساعت بعد گفتههای قبلی خود را تکذیب کرد و گفت منظورش را بد بیان کرده بوده است. شایعه است که ترامپ او را توبیخ کرده است.
استیضاح در فضای عمومی آمریکا
اولین نکته چگونگی مقابله دولت ترامپ در برابر استیضاح است. استراتژی دولت ترامپ تا این لحظه غیرقانونی خواندن استیضاح و منع کارکنان دولت از شهادت و تحقیقات متقابل بوده است که تا این لحظه استراتژی ناموفقی بوده است. کاخ سفید در نامهای رسماً از همکاری در تحقیقات استیضاح خودداری کرد و این استیضاح را نقض قانون اساسی آمریکا و غیرعادلانه خواند. این نامه که توسط پت کیپولون مشاور حقوقی کاخ سفید امضا شده است استدلال میکند که چون آغاز رسمی استیضاح در مجلس نمایندگان به رای گذاشته نشده است و وکلای رئیس جمهور در این فرآیند دخیل نیستند استیضاح غیرقانونی است. اکثر متخصصین استدلال حقوقی این نامه را مردود میدانند چون قانون اساسی درباره فرآیند استیضاح به کنگره اختیار مطلق اعطا کرده است. برخی نیز این نامه را آغاز یک بحران قانون اساسی میدانند.
استیو لینیک بازپرس ویژه وزارت خارجه خواستار جلسه‌ای فوق العاده با نمایندگان مجلس شد و اگرچه محتوای این جلسه محرمانه است، روسای دموکرات کمیته‌ها ادعا کردهاند که او در این جلسه تنها به تکرار پروپوگاندا و نظریه‌های توطئه درباره بایدن و اوکراین پرداخته است. انگیزه این حرکت معلوم نیست. در نهایت دولت ترامپ سیاست مقاومت کامل دربرابر تحقیقات استیضاح را برگزیده است. جولیانی گفته که به احضاریه کنگره وقعی نخواهد گذاشت و پومپئو نیز در نامهای به کنگره از روند تحقیقات استیضاح دونالد ترامپ و احضار مدیران وزرات خارجه به کنگره به شدت انتقاد کرده و گفته با تمام توان برابر «قلدری» کنگره خواهد ایستاد. این مقاومت منجر به درگیر شدن دادگاه‌ها خواهد شد. دادستانی کل آمریکا تصمیم گرفته تا پس از بررسی گزارش بازرس مالر در خصوص دخالت روسیه در انتخابات سال ۲۰۱۶ آن کشور، تحقیقات درباره این گزارش را به صورت یک پرونده کیفری پیگیری کند. تغییر وضعیت گزارش بازرس مالر به تحقیقات کیفری، بدین معنی است که محققان و بازرسان می‌توانند برای شاهدان احضاریه صادر کرده و مدارک مربوط را ضبط کنند. هنوز مشخص نیست تحقیقات در خصوص چه نوعی از جرم انجام خواهد گرفت. بررسی‌های اداری گزارش بازرس مولر از ماه مه امسال با نظارت ویلیام بار، دادستان کل ایالات متحده و جان دورهام، دادستان فدرال آغاز شده بود. آقای دورهام مامور شده بود تا تحقیق کند که آیا انجام تحقیقات در خصوص ستاد آقای ترامپ قانونی بوده است یا خیر. بسیاری این حرکت بار را کاملاً سیاسی و با هدف مقابله به مثل با تحقیقات استیضاح در پرونده اوکراین میدانند.
در افکار عمومی آمریکا استیضاح با حمایت روبرو شده است. در چند نظرسنجی برای اولین بار حمایت از برکناری ترامپ (و نه صرفاً استیضاح) از ۵۰ درصد عبور کرده است اگرچه میانگین حمایت از چنین امری ۴۸ درصد است. به علاوه تنها ۳۷ درصد از مردم گفتهاند که به شدت مخالف استیضاح هستند و این از ۴۵ درصد در ماه گذشته افت کرده است که به معنی احتمال رشد بیشتر موافقت با نظرسنجی در آینده است. ترامپ با افت محبوبیت خود روبرو شده و علاوه بر رسیدن میانگین آن به ۴۰/۶ درصد، در یک نظرسنجی معتبر برای اولین بار به رقم خطرناک ۳۸ درصد رسیده است. همچنین نظرسنجی‌ها حاکی از افت محبوبیت پنس هستند اگرچه او همچنان از ترامپ محبوبتر است. در عین حال ننسی پلوسی از همیشه محبوبتر و جولیانی از همیشه منفورتر است. محبوبیت پلوسی ۴۴ درصد است و محبوبیت جولیانی ۳۰ درصد. نکته مهم در این زمینه این است که چنین حمایتی در تاریخ بیسابقه بوده است. حمایت از استیضاح کلینتون هیچگاه به بیش از ۵۰ درصد نرسید و حمایت از استیضاح نیکسون در این مرحله ۳۸ درصد بود و تنها چند هفته پیش از برکناری او از ۵۰ درصد عبور کرد. همچنین طبق چند نظرسنجی معتبر بیش از ۶۰ درصد مردم آمریکا معتقدند که رفتار ترامپ در پرونده اوکراین غلط بوده است. ۹۱ درصد دموکراتها و تنها ۳۲ درصد جمهوریخواهان چنین عقید‌ای دارند. این آمار نشان میدهند که استیضاح تا این لحظه در نبرد افکار عمومی موفق بوده است.
میزان حمایت جمهوریخواهان کمتر از حد انتظار بوده است. این البته به معنای نبودن هیچ حمایتی نبوده است. کوین مککارتی، رهبر اقلیت مجلس نمایندگان، لیندزی گراهام، رئیس کمیته قضائی سنا، جیمز ریچ رئیس کمیته روابط خارجی سنا، و ران جاسنون رئیس کمیته امنیت ملی و امور دولتی گفتند که ترامپ در فشار بر اوکراین مرتکب عمل اشتباهی نشده است. اما یک استثنا در این قاعده میت رامنی سناتور یوتا است. رامنی برخلاف دیگر جمهوریخواهان رفتار ترامپ را محکوم کرد و گفت که انگیزه ترامپ برای فشار بر چین و اوکراین برای تحقیق درباره بایدن کاملاً سیاسی بوده و این رفتار را غلط و نفرتانگیز دانست. رامنی آغاز فرآیند تحیقات استیضاح درباره رئیس جمهور را حرکت درستی دانست (این به معنای حمایت از استیضاح یا برکناری نیست). در عین حال پرونده اوکراین بین محافظهکاران در فاکس نیوز ایجاد اختلاف کرده است و باعث شده است برخی از آنان از ترامپ فاصله بگیرند. افرادی که ترامپ را محکوم کردهاند اندرو نوپولیتانو و شپرد اسمیت و کسانی که از ترامپ حمایت کردهاند تاکر کارلسون و شان هنیتی هستند. این امر نشان میدهد احتمال روی برگرداندن محافظهکاران از ترامپ تا حدی وجود دارد. موضعگیری سنا بود که در آن تمام صد سناتور در یک رأیگیری خواستار انتشار گزارش افشاگر این خبر شده بودند. این بیانیه التزامآور نبود اما همکاری کامل تمام جمهوریخواهان سنا با آن نشاندهنده میزان اهمیت این قضیه بود.
جان کِیسیک فرماندار سابق اوهایو و رقیب ترامپ در انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری ۲۰۱۶ و جمهوریخواه میانهرو رسماً از استیضاح ترامپ حمایت کرد. او در واکنش به سخنان مولوینی گفت که جای شک باقی نمانده که رئیس جمهور قانونشکنی کرده است و گفته که حداقل باید در مجلس نمایندگان به استیضاح رای داد. کیسیک فرد بانفوذی بین جمهوریخواهان میانهرو است و پس از رامنی دومین جمهوریخواه بانفوذی است که از استیضاح حمایت کرده است.
لیندزی گراهام سناتور جمهوریخواه کوشید تا نامهای را به امضای همکارانش در سنا برساند که در آن استیضاح ترامپ ممنوع شود اما موفق به این امر نشد. پس از آن که او متن را تغییر داد و تنها مخفی بودن فرآیند استیضاح را محکوم کرد نیز تنها ۴۴ سناتور از ۵۳ سناتور جمهوریخواه آن را امضا کردند. این خبری بسیار بد برای ترامپ است و نشان میدهد که حداقل در این مرحله جمهوریخواهان سنا حاضر به حمایت کامل از او نیستند. در ارتباط با همین موضوع فرنسیس رونی نماینده باسابقه جمهوریخواه مجلس اعلام کرده است که بازنشست میشود و از استیضاح ترامپ حمایت میکند. رونی گفته است که نگران قضاوت تاریخ است. این موضع نشان میدهد که در حزب جمهوریخواه تمایل به حمایت از استیضاح وجود دارد حتی اگر فقط توسط افرادی بیان شود که قصد شرکت در انتخابات را ندارند. در این زمینه نقش رامنی بسیار پررنگ شده است. رامنی معتقد است که استیضاح ترامپ یک لحظه تاریخی است که تمام افراد درگیر در آن با توجه به آن توسط تاریخ قضاوت خواهند شد و آماده است که رهبری سناتورهای مخالف ترامپ در سنا را بر عهده گیرد. بنابراین رامنی یکی از جمهوریخواهانی است که باید به مواضعشان دقت کرد. گزارشها حاکی از آن است که ترامپ تا حدی نگران فرآیند استیضاح شده که روزی سه بار به میچ مککانل رهبر جمهوریخواهان سنا زنگ میزند و از او میخواهد که سناتورهای جمهوریخواه را علیه استیضاح بسیج کند. این در حالی است که اکثر سناتورها هنوز در این زمینه سکوت کردهاند.
پیامدهای داخلی استیضاح برای ترامپ
حرکت اخیر ترامپ مبنی بر این که رئیس جمهور اوکراین را تحت فشار قرار داده بود که علیه بایدن اطلاعات در اختیار او بگذارد، حرکتی بسیار اشتباه از منظر استراتژی انتخاباتی بود. مسئله اوکراین یک رسوایی عمده برای بایدن بود: او متهم است که از قدرت خود به عنوان معاون رئیس جمهور آمریکا استفاده کرده تا دادستان اوکراین در مورد شرکتی که پسرش هانتر بایدن در هیئت رئیسه آن بوده تحقیق نکند. این امر میتوانست به پاشنه آشیلی برای بایدن در انتخابات عمومی تبدیل شود چون او را به فساد مرتبط میکرد و بنابراین توانایی مقابله با ترامپ در این زمینه را از او میگرفت و ممکن بود به شکست او بینجامد. آمار نشان میدهند که آرای هیلاری کلینتون پس از بازگشایی پرونده ایمیلهای او منتشر شد و اگر این مسئله نبود شکست ترامپ قطعی میبود، در حالی که رسوایی بایدن بسیار جدیتر است. اما با این حرکت از طرف ترامپ این مسئله دیگر تنها رسوایی بایدن نیست بلکه رسوایی ترامپ نیز هست و ترامپ دقیقاً همان جرمی را مرتکب شده که بایدن را به آن متهم میکند و آن استفاده از مقام دولتی برای فشار بر کشوری خارجی برای نفع فردی است. بنابراین دیگر مطرح شدن این امر تنها به ضرر بایدن نیست. حرکت ترامپ ممکن است باعث شود که جرم بایدن یا فراموش شود یا هربار مطرح کردن آن برای ترامپ نیز با ریسک همراه باشد، یعنی ترامپ یکی از سادهترین برتریهای خود را پیچیده کرده است. میتوان گفت ترامپ با این حرکت احتمال انتخاب مجدد خود را درصدی کاهش داده است.
از آغاز فرآیند استیضاح ترامپ به دلیل تبانی با اوکراین سه مقام وزارت خارجه آمریکا در کنگره حاضر شدهاند و علیه ترامپ شهادت دادهاند و دستور وزیر خارجه را برای این امر زیر پا گذاشتهاند، وزیر دفاع آمریکا اعلام کرده که با کنگره همکاری کامل خواهد کرد و از این جهت دستور کاخ سفید را نادیده گرفته است، اسناد اصلی مربوط به پرونده در اختیار عموم قرار گرفته، و دو جمهوریخواه عمده از استیضاح حمایت کردهاند. این بدان معنا است که اگرچه پرونده اوکراین کمتر از یک ماه عمر دارد اما در همین لحظه دموکراتها پیروزیهای عمدهای در آن به دست آوردهاند و به طور مشخص از پرونده مالر موفقتر بودهاند. در آن پرونده دموکراتها یا موفق به اعمال قانون در احضاریههای خود نشدند یا موفق نشدند که از شهاد به صراحت گناهکاری ترامپ را بشنوند، در حالی که سه بار این اتفاق در قضیه اوکراین افتاده است. در پرونده مالر تنها جاستین امش خواستار استیضاح ترامپ شد که هیچ وزن سیاسی مهمی در حزب نداشت (او هماکنون از حزب جمهوریخواه استعفا داده و مستقل است)، اما رامنی و کیسیک از مهرههای اساسی و رهبران حزب هستند. همچنین دموکراتها موفق نشدند به همه اسنادی که میخواهند دست پیدا کنند، اما در مسئله اوکراین چنین نبوده است. پرونده مالر برای ترامپ بسیار بدتر از آن چیزی بود که عموم مردم فرض میکردند و همچنان پیامدهای آن برای ترامپ کاملاً دیده نشدهاند، اما در همین مرحله مقدماتی معلوم است که پرونده اوکراین برای ترامپ بسیار بدتر است و اولین نشانه آن این است که دیوار حفاظتی ترامپ فروریخته و دیگر قادر به جلوگیری از همکاری افراد مهم با تحقیقات این پرونده نیست.
حدود یک ماه پیش که فرآیند استیضاح ترامپ آغاز شد احتمال برکناری او کمتر از ۰۱/۰ درصد بود. اما با پیشتر رفتن فرآیند استیضاح، احتمال این امر بسیار افزایش یافته است. این احتمال البته همچنان احتمال بسیار اندکی است، و قطعاً کمتر از ۵ درصد است، اما افزایش آن به این معنی است که دیگر کاملاً غیرممکن نیست و با توجه به این که در ابتدای فرآیند استیضاح قرار داریم ممکن است بیشتر نیز بشود. این احتمال با توجه به افزایش سریع حمایت از برکناری ترامپ در افکار عمومی، بیتوجهی اعضای دولت او به دستور عدم تبعیت از احضاریه کنگره، و عدم تمایل جمهوریخواهان سنا به حمایت تمام قد از او افزایش یافته است. البته همچنان بسیار بعید است که ۶۷ سناتور به برکناری ترامپ رای دهند. نکته دیگری که باید در نظر گرفت این است که احتمال استعفای ترامپ نیز وجود دارد. فرض این است که اصلیترین انگیزه ترامپ برای پیروزی در انتخابات ۲۰۲۰ فرار او از دستگیری و دادگاهی شدن است، بنابراین اگر احتمال شکست ترامپ خیلی بالا برود ممکن است او ترجیح دهد که در ازای عفو توسط پنس استعفا دهد. در صورت استعفای ترامپ پنس رئیس جمهور خواهد شد و میتواند بخشی از جرائم ترامپ را عفو کند. البته با توجه به ویژگیهای شخصیتی ترامپ احتمال این موضوع نیز کمتر از ۵ درصد است، اما این هم دیگر غیرممکن نیست. برای درک بهتر این موضوع میتوان گفت که محتملتر است که در سال ۲۰۲۰ کسی جز ترامپ نماینده حزب جمهوریخواه باشد تا کسی جز بایدن، وارن، و سندرز نماینده حزب دموکرات. یعنی این امر بسیار بعید است اما غیرممکن نیست.
