نشست مشترک نمایندگان پارلمان اروپا با کمیسیونر ژوهانسون[۱] مسئول امور داخلی اتحادیه اروپا و نماینده رئیس‌جمهوری کرواسی (که ریاست دوره‌ای شورای اتحادیه اروپا را در اختیار دارد) برگزار شد. در این نشست استفاده سیاسی از پناهندگان توسط رئیس‌جمهوری ترکیه مورد انتقاد قرار گرفت. همچنین برخی نمایندگان تأکید کردند بحران مهاجران سال ۲۰۱۵ نباید تکرار شود و اتحادیه اروپا باید قوانین مهاجرتی‌اش را به‌روز کند. نمایندگان همچنین خواستار کمک اتحادیه اروپا به یونان برای مدیریت مرزهایش شدند. برخی گروه‌های سیاسی نیز خواستار تجدیدنظر اتحادیه اروپا در بیانیه ۲۰۱۶ با ترکیه گردیده و نگرانی عمیق خود را از وضعیت مهاجران در مرزهای یونان و ترکیه بیان داشتند. لزوم احترام نهادن به کنوانسیون ژنو و حمایت از پناهندگان، ادعاهای مربوط به اعمال خشونت پلیس علیه پناه‌جویان و خطر ورود جهادی‌ها به اروپا ازجمله مباحثی بودند که در این جلسه مورد بحث قرار گرفت. مانفرد وبر رهبر حزب مردم اروپا به‌عنوان بزرگ‌ترین گروه حزبی پارلمان اروپا نیز خواستار آغاز گفتگو با ترکیه برای تنش‌زدایی از وضعیت مرزهای یونان-ترکیه شد. کمیسیونر ژوهانسون هم خواستار ادامه گفتگوها با ترکیه و خودداری از تشدید تنش‌ها شد. روز ۹ مارس نیز اورسولا فن درلاین و شارل میشل روسای کمیسیون و شورای اروپایی با رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه دیدار کردند. رهبران در رابطه با روابط دوجانبه، اجرای بیانیه ۲۰۱۶ بین اتحادیه اروپا-ترکیه، مسئله مهاجران، ثبات و امنیت منطقه و بحران سوریه گفتگو کردند قرار بر این شد که نماینده عالی اتحادیه اروپا و وزیر امور خارجه ترکیه مسئول اجرای شفاف بیانیه در روزهای آتی شوند تا طرفین بتوانند به تفسیر یکسانی از بیانیه دست یابند. بر این اساس ژوزف بورل نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی نیز روز ۱۰ مارس با وزیر امور خارجه ترکیه گفتگو کرد. در این گفتگوی تلفنی بر اجرای بیانیه ۲۰۱۶ اتحادیه اروپا-ترکیه تأکید شده و دو طرف بر حفظ ارتباط نزدیک و تداوم گفتگوها پیرامون وضعیت ایجادشده توافق کردند. اتحادیه اروپا و ترکیه باید برای رسیدن به همکاری مثمر ثمر بازنگری گسترده‌ای در روابط آینده خود اعمال کنند. بر این اساس اتحادیه اروپا باید سیاست‌های مهاجرتی گسترده‌تری اتخاذ کرده و برای ایجاد ثبات در سوریه تلاش کند. این امر از ابتدا دور از ذهن بود که ترکیه به‌تنهایی بتواند بار مسئولیت مهاجران را تحمل کند. در حال حاضر ۷۰٫۸ میلیون آواره در جهان وجود دارد که ۲۵٫۹ میلیون نفر آن‌ها پناه‌جو هستند و ترکیه با پذیرش ۴٫۱ میلیون پناه‌جو بزرگ‌ترین پذیرنده پناه‌جویان در جهان است. احساسات ضد اتحادیه اروپا در بین مردم ترکیه در حال رشد است زیرا در ابتدا مردم ترکیه فکر می‌کردند حضور پناه‌جویان در کشورشان موقت است اما امروز دچار این باور می‌شوند که این حضور همیشگی خواهد بود. از طرف دیگر بحران مهاجران نشان داد اتحادیه اروپا در حال فاصله گرفتن از ارزش‌ها و اصولش است. امری که در اظهارنظرهای اخیر اورسولا فون درلاین هم در دفاع از هویت اروپایی و هم در حمایت از یونان برای اعمال تدابیر مرزی در قبال پناه‌جویان به‌خوبی نمایان شد و همه این موارد تضعیف جایگاه اتحادیه اروپا را هم در نزد جهانیان و هم در نزد شهروندانش در پی خواهد داشت. یک نکته مهم وجود دارد و آن اینکه اتحادیه اروپا هرقدر که در این بحران به راه‌حل‌های کوتاه‌تری توسل جوید قدرت مانور بیشتری به اردوغان خواهد داد. در این شرایط اتحادیه اروپا باید چند نکته را در دستور کار قرار دهد:
- اول، به فکر راه‌حل‌های طولانی و بادوام باشد. امری که با اتخاذ یک مکانیسم اسکان مجدد کارآمد و معتبر امکان‌پذیر است. حتی اگر به‌وسیله برخی دولت‌های عضو رد شود.
- دوم، اگرچه درگیر شدن اتحادیه اروپا در سوریه می‌تواند محدودیت‌هایی داشته باشد اما باید با حمایت از چارچوب‌های دیپلماتیک چندجانبه هزینه‌های عدم درگیری در سوریه را به حداقل برساند.
- سوم، همکاری اتحادیه اروپا با ترکیه بسیار ضروری است. این بحران بار دیگر وابستگی متقابل دو طرف را نشان داد. آنچه لازم است اتحادیه اروپا مورد توجه قرار دهد حل علت مشکل است نه تلاش برای کاهش پیامدهای منفی آن.
(پارلمان اروپا، شورای اروپایی، سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا، موسسه الکانو/ ۱۹ اسفند ۱۳۹۸)
[۱] Johansson
