اروپا بازه زمانی سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ را دهه “تحول دیجیتال اروپا” معرفی کرده است. نکته و هدف محوری این برنامه، «تثبیت حاکمیت دیجیتال اروپا» و در پی آن، افزایش کنترل بر این حوزه است. این موضوع که در چارچوب استقلال راهبردی دفاعی و امنیتی اروپا قرار می گیرد، بر سه حوزه اساسی امنیت شبکه، امنیت داده‌ها و اروپایی بودن زیرساخت‌های این حوزه همزمان با گسترش دسترسی عمومی به فضای دیجیتال تأکید دارد. از میان کشورهای اروپایی، فرانسه پیشگام در حوزه امنیت سایبری است و به طور کلی، رویکردی امنیتی به فضای دیجیتال دارد؛ که ارتباط نزدیک فضای سایبری فرانسه با نهادهای نظامی و دفاعی این کشور مؤید آن است. با آغاز ریاست فرانسه بر شورای اتحادیه اروپا (از ابتدای ژانویه ۲۰۲۲) نیز موضوع اروپای دیجیتال به عنوان یکی از اولویت‌های اعلامی فرانسه در این دوره ذکر شده است. بدین ترتیب، ادغام رویکرد امنیتی فرانسه و برنامه‌های حاکمیت دیجیتال اروپا تا سال ۲۰۳۰، مقوله اروپایی کردن فضای دیجیتال را با دو هدف اساسی امنیت سایبری و استقلال راهبردی اروپا همراه می‌کند.
۱. چشم‌انداز و برنامه‌های اتحادیه اروپا در حوزه دیجیتال:
کمیسیون اروپا در تاریخ ۹ مارس ۲۰۲۱ چشم انداز خود از حوزه دیجیتال تا سال ۲۰۳۰ را ارائه داد. این چشم انداز چهار محور دارد که شامل: مهارت‌ها، دولت، تجارت و زیرساخت‌هاست که ذیل هرکدام از آنها اهداف و برنامه‌هایی تعیین شده است:[1]
- تحول در کسب و کار دیجیتال، از طریق پذیرش فناوری، نوآوری و افزایش میزان دسترسی شرکت ها به اینترنت؛
- ایجاد زیرساخت‌های دیجیتال امن و پایدار، از جمله با گسترش اتصال به اینترنت نسل پنجم (جی 5)؛
- دیجیتالی شدن خدمات عمومی، بویژه خدمات عمومی کلیدی، سلامت آنلاین، و شناسه دیجیتال؛
- تقویت مهارت‌های دیجیتال بوسیله افزایش تعداد متخصصان فناوری اطلاعات گسترش بهره‌مندی افراد از مهارت‌های پایه دیجیتال (حداقل 80 درصد جمعیت).
۲. اهداف و سازکارهای اتحادیه اروپا در حوزه امنیت سایبری:
در قطعنامه شورای اتحادیه اروپا (۹ مارس ۲۰۲۱) با عنوان راهبرد امنیت سایبری اتحادیه اروپا در دهه دیجیتال، موارد زیر به عنوان اهداف اروپا مطرح گردیده‌اند:[2]
یکپارچه سازی کنش‌ها و هماهنگ‌سازی چارچوب‌های امنیت سایبری؛
حمایت از کشورهای عضو در ایجاد و تقویت مراکز عملیاتی در حوزه امنیت سایبری[3]؛
راه‌اندازی تیم‌های پاسخگویی به حوادث امنیت سایبری[4] در سطوح ملی و منطقه‌ای؛
ایجاد مراکز اشتراک‌گذاری و تجزیه و تحلیل اطلاعات ملی یا اروپا[5] به عنوان بخشی از یک شبکه مؤثر مشارکت امنیت سایبری در اتحادیه اروپا در حوزه‌هایی چون هوش مصنوعی؛
توسعه یک سیستم اتصال ایمن، مبتنی بر زیرساخت‌های ارتباطی کوانتومی اروپا[6] و ارتباطات ماهواره‌ای دولتی اتحادیه اروپا[7] برای دربرگرفتن کل زیرساخت‌های ارتباطات الکترونیکی مانند فضا، زمین و دریا؛
تسهیل دسترسی به اینترنت جهانی و نیز ارائه یک سرویس جایگزین اروپایی؛
توسعه طرح‌های صدور گواهینامه امنیت سایبری اتحادیه اروپا؛
تسریع پذیرش استانداردهای کلیدی اینترنت؛
تاکید بر تقویت امنیت سایبری جی ۵؛
پیوند دادن ابتکارات، ساختارها و رویه‌های موجود در اتحادیه اروپا.
به منظور نیل به اهداف مذکور، اتحادیه اروپا در حال حاضر سه ساختار جمعی مرتبط به درک تهدید و کنش مشترک در حوزه سایبری دارد:
- مجمع بین‌المللی امنیت سایبری:[8] این مجمع هر ساله در شهر لیل فرانسه برگزار می‌گردد و سیزدهمین دوره آن در سال 2021 برگزار شد. آخرین راهبرد این سازوکار توسط وزارت امور خارجه فرانسه در دسامبر 2017 ارائه شد که بخشی از پروژه فرانسه در راستای حاکمیت دیجیتال اروپاست.
- رژیم تحریم‌های سایبری مصوب ۱۷ مه ۲۰۱۹، در تاریخ ۷ می ۲۰۱۹ شورای اتحادیه اروپا قانونی را تحت عنوان رژیم تحریم‌های سایبری تصویب کرد که شکل تکامل‌یافته «چارچوب پاسخ دیپلماتیک مشترک به فعالیت‌های مخرب سایبری» است که در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۷ توسط شورا تصویب شد و هدف آن مقابله با تهدیدهای امنیتی در فضای مجازی در سطح اتحادیه اروپا است.
- بازار واحد دیجیتال اتحادیه اروپا[9] که در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شده است.
۳. جایگاه ویژه فرانسه:
فرانسه همواره تلاش نموده است در حوزه دیجیتال مسائل را در سطح اتحادیه اروپا مطرح کند. فرانسه از اتحادیه در ایجاد ظرفیت‌های لازم در زمینه امنیت سایبری حمایت و در تمرینات گسترده امنیت سایبری شرکت کرده است؛ برای مثال، این کشور زمینه تبادل‌نظر مداوم میان روسای آژانس‌های ملی امنیت سایبری را فراهم نموده است.[10] کمیسیون اروپایی سنای فرانسه در سال ۲۰۲۰ با توجه به تهدیدات موجود در فضای سایبری و چالش ناشی از مصونیت از مجازات، رسیدگی فرانسه به موضوع حاکمیت دیجیتال را در سطح اتحادیه اروپا مطرح کرد و خواستار تصویب رژیم نگهداری اطلاعات اروپا برای تأمین نیازهای عملیاتی اجرای قانون و خدمات قضایی شد.[11] همچنین «مجمع بین‌المللی امنیت سایبری»[12] به عنوان یکی از مکانیسم‌های مشترک اتحادیه اروپا در زمینه امنیت سایبری، ابتکار فرانسه در راستای حاکمیت دیجیتال اروپاست.
کمیسیون اروپایی سنای فرانسه در همین راستا، پیشنهاد‌هایی را به دولت فرانسه در ارتباط با اروپا ارائه داده است:
- در اسرع وقت یک چارچوب نظارتی اروپایی مربوط به مؤلفه‌های حوزه دیجیتال، سازگار با قوانین مربوط به حفاظت از اطلاعات شخصی ایجاد شود؛
- وادار نمودن همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا به استفاده کامل از ابزارهای همکاری پلیس و سیستم قضایی (یوروپول و یورو ژوست) و تقویت مشارکت یوروپل در مقابله با جراِئم اینترنتی؛
- اطمینان از اینکه همکاری آینده اتحادیه اروپا و بریتانیا، همکاری نزدیک درزمینه امنیت سایبری و مبارزه با جرائم اینترنتی را ایجاد می‌کند؛
- تمدید طولانی‌مدت اختیارات دادستانی عمومی اروپا در مبارزه با جرائم اینترنتی.[13]
[1]https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/europes-digital-decade-digital-targets-2030_fr
[2] https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6722-2021-INIT/en/pdf
[3] Security Operation Center (SOC)
[4] Cyber Security Incident Response Team
[5] Information Sharing and Analysis Centers (ISACs)
[6] European Quantum Communication Infrastructure (EuroQCI)
[7] European Union Governmental Satellite Communications (GOVSATCOM)
[8] Forum international de la cybersécurité (FIC)
[9] EU digital single market
[10] http://www.senat.fr/compte-rendu-commissions/20210503/euros.html#toc2
[11] http://www.senat.fr/tableau-historique/ppr19-619.html
[12] Forum international de la cybersécurité (FIC)
[13]http://www.senat.fr/basile/visio.do?id=r8108967_9&idtable=r8108707_42|r8108967_9|r8108693_1|r8109012_6|r8109050_5|r8109187_4|r8109051_6|r8108837_5&_c=syber&rch=gs&de=20200529&au=20210529&dp=1+an&radio=dp&aff=sep&tri=p&off=0&afd=ppr&afd=ppl&afd=pjl&afd=cvn&isFirst=true
