«گوستاوو پترو» شهردار سابق و سناتور بازنشسته چپ گرا در انتخابات روز یکشنبه ۲۹ خرداد پیروز نهایی رقابت های ریاست جمهوری در کلمبیا شد. دور اول این انتخابات در ۸ خرداد ماه برگزار شده بود. نتایج انتخابات دور دوم حاکی از کسب ۵۸/۰۹% آرا توسط پترو در مقابل رقیبش «رودولفو هرناندز» با کسب ۴۷.۳۱% آرا بود. این اولین بار است که دولتی چپ گرا در ونزوئلا روی کار می آید. با اینکه فعالیت گروه‌های چپ گرا بیش از نیم قرن در قالب مبارزات گروه های چریکی کمونیستی در کلمبیا ریشه دارد ولی تا کنون این مبارزات منتج به فعالیت رسمی این گروه ها نشده بود و همیشه انها در قالب گروه های مخالف دولت مرکزی در عرصه سیاسی کلمبیا حضور داشتند. حتی چندین دور از مذاکرات صلح با میانجی گری کشورهای منطقه و سازمان های بین المللی که در سال ۲۰۱۶ منجر به امضای توافق صلح میان دولت و گروه های شبه نظامی فارک و ارتش آزادیبخش ملی شد نیز در نهایت منجر به پیوستن این گروه ها به بدنه سیاسی دولت نشد و حتی پس از این توافق به نوعی پاکسازی هایی در سطح رهبران این گروهها صورت گرفت. ولی انتخابات این هفته فصل جدیدی در عرصه سیاسی این کشور باز کرد که قطعا چه در سطح داخلی و منطقه ای و چه در سطح روابط قدرت های بزرگ مانند آمریکا و چین با کلمبیا اثر گذار خواهد بود. نتایج این انتخابات از آنجائیکه قدمی دیگر در احیای موج صورتی در امریکای لاتین و فرصتی برای بهبود روابط ایران با کلمبیا و منطقه به شمار می آید برای ما حائز اهمیت است.
۱. تاثیرات داخلی پیروزی چپ ها در کلمبیا
گوستاوو پترو در اولین سخنرانی خود سه ساعت پس از پیروزی نهایی در دور دوم، خط مشی و برخی محورهای اصلی کار خود در عرصه داخلی را اینگونه اعلام کرد: ایجاد تغییرات واقعی و پشت سرگذاشتن نفرت و انتقام جویی، احیا و اجرای واقعی توافق صلح ۲۰۱۶ با فارک، پیشگیری از پیگردهای قانونی و سیاسی، تاکید بر بقای فئودالیسم و موضوعات اقلیمی و محیط زیستی. از سخنان اولیه او و اشارات قبلی بر تجدید ساختار پلیس و خاتمه بخشی به جوخه های شورش اینگونه بر می‌آید که تمرکز اصلی او در سطح داخلی بر روی انسجام سیاسی و جلوگیری و کاهش خشونت ناشی از درگیری میان نیروهای دولتی با گروه های اپوزیسیون دولت، نیروهای چریکی و گروه های قاچاق مواد است که معضل اصلی کلمبیا برای بیش از نیم قرن بوده است. یکی از چالش های پیش روی پترو عدم اعتماد میان نظامیان دولتی یا همان فرماندهی ارشد نظامی کلمبیا و پترو است. در ماه اوریل امسال این نیروهای نظامی از سوی پترو متهم به همدستی با گروه های قاچاق مواد مخدر شدند، و فرمانده نظامیان کلمبیا نیز با تاکید بر اصل عدم سوگیری نیروهای امنیتی در مسائل سیاسی، پترو را متهم به سیاست زدگی و نقض قانون کرد. این موضوع باعث ایجاد شکاف بزرگی میان پترو و نظامیان شد. به طوریکه در فضای داخلی کلمبیا نگرانی هایی از بابت وقوع آشوب در روند انتقال دولت وجود دارد. چالش دیگر آغاز مذاکرات دولت کلمبیا با «ارتش آزادیبخش ملی» به عنوان آخرین گروه شبه نظامیان فعال در کلمبیا است که قرار است در دولت پترو آغاز شود. چالش سوم عدم برخورداری از اکثریت کرسی ها در مجلس کلمبیا است. و چالش آخر حفظ بخش اقتصادی در محور خود و کسب اعتماد آنها به عنوان رهبری چپ گرا است.
۲. بررسی ابعاد منطقه ای پیروزی چپ ها در کلمبیا و تاثیر بر روند چپ گرایی
پیروزی پترو در کلمبیا در ابعاد مختلف چه در سطح کل منطقه امریکای لاتین و چه در روند تحولات کشورهای منطقه اثرگذاری خواهد کرد:
- اثرگذاری بر تحولات ونزوئلا: باید در نظر داشت که کلمبیا به عنوان همسایه و رقیب تاریخی ونزوئلا همیشه متحد اول امریکا در منطقه لحاظ می شده و حضور پررنگ نظامی امریکا و تعدد پایگاه های نظامی امریکایی در این کشور همیشه تهدید و اهرم فشاری از سوی امریکائی ها بر علیه ونزوئلا بوده است. چه بسا تلاش برای کودتا و ایجاد ناآرامی در ونزوئلا عمدتا در نقاط مرزی میان این کشور با کلمبیا صورت گرفته است. با توجه به سابقه دیرینه رقابت و خصومت های میان دولت های راست گرای کلمبیا با دولت های سوسیالیست ونزوئلا، و سوء استفاده امریکا از همسایگی و چالش های تاریخی میان کلمبیا-ونزوئلا، روی کار آمدن دولتی چپ گرا و همسو با سیاست های مادورو در ونزوئلا تا حد زیادی باعث رفع تهدیدها و سنگ اندازی های امریکا بر علیه ونزوئلا از طریق کلمبیا خواهد شد.
- اثرگذاری بر انتخابات برزیل: در خصوص انتخابات پیش روی برزیل و احتمال بالای پیروزی حزب کارگر در این کشور نیز باید گفت با اینکه برزیل عمدتا به عنوان قطب اقتصادی منطقه بیشتر سعی بر تنظیم روابط خود بر پایه اقتصاد داشته و چه در دولت های چپ و چه در دولت های راست روابط خوبی با کلمبیا داشته است ولی همسویی دولت های این دو کشور قطعا به تعمق سطح روابط انها منجر خواهد شد.
- اثرگذاری در سطح کل منطقه: با توجه به پیروزی های زنجیره وار چپ ها در انتخابات های منطقه طی دو سال اخیر و حتی از قبل تر از آن، پیروزی چپ ها در کلمبیا قدم موثری در احیای موچ چپ گرای سوسیالیستی در منطقه امریکای لاتین به شمار می آید. به طوریکه پیروزی داسیلوا در انتخابات اکتبر ۲۰۲۲ احیای چپ گرایی در منطقه را مسجل خواهد کرد. با قدرت گرفتن چپ ها در کشورهای بزرگ و قدرتمند منطقه مکزیک، آرژانتین، بولیوی، شیلی، کلمبیا و در آینده نزدیک در برزیل انتظار همگرایی زیادی میان منطقه می رود. فارین افیر نیز معتقد است که پیروزی بزرگ پترو می تواند منجر به تغییرات در سطح کل منطقه لاتین گردد و معتقد است هرچند حامیان پترو او را دارای استانداردهای لازم برای ترقی خواهی میدانند ولی به نقل از منتقدین او را متهم به ادامه خط مشی رهبران پوپولیست امریکای لاتین مانند اوبرادور در مکزیک یا کاستیو در پرو میکند.
پیروزی چپ ها در سطح منطقه ای در چندین حوزه اثربخشی خواهد کرد:
- احیای اجلاس های منطقه امریکای لاتین مانند اجلاس سائوپائولو، سلاک، آلبا و دیگر سازمان های منطقه ای همراه با کاهش فضای دو قطبی حاکم بر منطقه نسبت به دوران موج صورتی اول در امریکای لاتین
- استقلال بیشتر کشورهای منطقه در نتیجه اتحاد و همصدایی و بیشتر شدن توان منطقه برای مقابله با سیاست های تحمیلی قدرت های بزرگ چه از جانب آمریکا و چه از جانب چین
- افزایش حمایت منطقه ای از محور مقاومت و بازماندگان موج صورتی اول (کوبا،ونزوئلا، نیکاراگوئه) و کمک به رفع انزوای این کشورها
- افزایش احتمال رفع یا تعدیل تحریم های امریکا بر کشورهای محور مقاومت در اثر مخالفت اکثریت کشورهای منطقه با اعمال سیاست تحریمی امریکا
